La candidatura per il patrimoni mundial da la UNESCO 2008: „viafier retica en la cuntrada da cultura Alvra / Bernina“ è sin buna via. Dapi la partenza dal project il matg 2005 èn las lavurs da project sa sviluppadas tenor plan. A chaschun d‘ina conferenza da medias a Cuira han las persunas responsablas orientà davart il stadi dal project ed han preschentà lur concept per tractar la cuntrada da cultura per lung da la lingia da viafier. Plinavant han ellas preschentà il logo dal project e la „newsletter“, cun la quala i vegn infurmà regularmain davart ils progress dal project.
Ils trajects da viafier da l‘Alvra e dal Bernina èn las parts centralas da la candidatura da la UNESCO. La lingia da l‘Alvra è vegnida terminada l‘onn 1903, quella dal Bernina l‘onn 1910. Il perimeter „viafier“ cumpiglia il traject da Tusaun – San Murezzan – Campocologno. In‘amplificaziun da la candidatura cun la part taliana da la viafier fin a Tirano vegn examinada ed aspirada cun l‘Italia. Ultra dal traject da viafier duai er la cuntrada da cultura vegnir integrada en la glista dal patrimoni mundial. Cuntradas da cultura èn sa sviluppadas or da las interacziuns tranter ils umans e la natira.

Zonas centralas e zonas da plimatsch
Tenor las directivas da la UNESCO ston vegnir zavradas zonas centralas e zonas da plimatsch. Per fixar ils perimeters correspundents da la cuntrada da cultura partan ins da princip dal criteri da la „vesaivladad or dal tren“ e da las determinaziuns e dals potenzials ch‘èn gia designads en il plan directiv chantunal. Il resultat da quai è ina strivla per lung da la lingia da viafier da Tusaun – San Murezzan – Campocologno che ha ina ladezza che dependa dals potenzials existents e che vegn cunfinada dals fatgs topografics, infrastructurals u dals territoris natirals.
Il team da project è ussa londervi da preschentar las emprimas ideas a las vischnancas ed a las regiuns pertutgadas e da las sviluppar vinavant en lavur cuminaivla. Questa collavuraziun ha cumenzà il november 2005.

Reglas da gieu e plan directiv
Tenor las directivas da la UNESCO duain vegnir fixadas „reglas da gieu“ che garanteschan in tractament persistent da la viafier e da la cuntrada da cultura. Questas reglas da gieu vegnan fixadas en in plan da manaschament che sto er esser ina part integrala da la candidatura. La finamira da questas „reglas da gieu“ n‘è betg la „conservaziun museala“, mabain in svilup per-sistent dal territori da cultura e d‘economia sco er dal spazi da viver. La Svizra posseda – cumpareglià cun ils auters pajais da quest mund – in sistem fitg sviluppà da prescripziuns e d‘instruments che garanteschan in tractament persistent e sensibel da la cuntrada da cultura. Uschia poi vegnir sa basà per gronda part sin leschas e sin instruments ch‘existan già.
Sin la lingia da la viafier retica da Tusaun – San Murezzan – Campocologno duai vegnir garantì er en l‘avegnir in tractament persistent dal maletg e dal caracter cun integrar la tgira da monuments chantunala. Uschia duain vegnir fatgas las sanaziuns da las construcziuns sin la lingia da l‘Alvra e dal Bernina tenor ina moda e maniera da construir che vegn fixada en collavuraziun cun la tgira da monuments chantunala u cun autras expertas u experts.
En il sectur da la cuntrada da cultura vegni sa basà per gronda part sin il plan directiv chantunal sco er sin las ponderaziuns generalas e sin las determinaziuns territorialas correspundentas (p.ex. realisaziun da l‘inventari dals maletgs da vitgs svizzers degns da vegnir protegids IMVSP, territoris da protecziun da la cuntrada, cuntradas da cultura cun ina impurtanza speziala e.u.v.). Per quest intent duai il plan directiv vegnir agiuntà pli tard.

Il dossier da candidatura
Il dossier da candidatura sa drizza tenor las directivas da la UNESCO. Var 30 auturas ed auturs èn vegnids tschernids ed èn pronts per elavurar ils cuntegns. Per la part cumparativa internaziunala e per la motivaziun da la singularitad dals bains culturals vegnan ad esser responsabels expertas ed experts renconuschids internaziunalmain. La consegna dal dossier da candidatura a l‘uffizi federal da cultura duai succeder fin la fin da l‘avust 2006. Suenter in‘examinaziun preliminara dal dossier vegnan ils posts federals cumpetents a surdar il dossier definitiv a la UNESCO il schaner 2007.

Persunas che dattan infurmaziuns:
- cusseglier guvernativ Hansjörg Trachsel, schef dal departement da l‘intern e da l‘economia publica, tel. 081 257 23 01
- Erwin Rutishauser, directur da la viafier retica, tel. 081 288 63 19
- Beat Ryffel, secretari dal departament da l‘intern e da l‘economia publica dal Grischun, tel. 081 257 23 12
- Andreas Bass, servetsch giuridic da la viafier retica, tel. 081 288 63 46

Gremi: departament da l‘intern e da l‘economia publica dal Grischun
Funtauna: rg departament da l‘intern e da l‘economia publica dal Grischun