Pervia dal lung e fraid enviern hai dà en blers lieus da la Svizra ina mancanza da sal per sterner las vias. Tenor ina communicaziun da la regenza n'è quai (anc) betg il cas per il chantun Grischun.
En il chantun Grischun vegni sternì exclusivamain sal sin las vias chantunalas. Quai è ina grevezza per l'ambient.
Cunzunt las ultimas emnas cun pauca naiv e cun paucas precipitaziuns han mussà, ch'il sal sternì na resta betg sin las vias sitgas, mabain ch'el vegn sufflà davent dal vent dals vehichels. L'utilisaziun da grondas quantitads da sal, che n'ha betg vairamain in effect, n'è betg raschunaivla, ni per motivs ecologics ni per motivs economics.
En differents lieus da la Svizra, sco p.ex. a La Chaux-de-Fonds, vegnan sternidas – en il rom dal servetsch d'enviern – dapi trais onns zinslas impregnadas cun aua da sal. Questas zinslas vegnan manadas davent la primavaira da l'aua da plievgia, e quai sco restanzas decumponiblas biologicamain.
Autras vischnancas utiliseschan aua da sal empè da sal. Er la citad da Turitg umifitgescha il sal da sterner cun aua da sal. Quest sal fa pli svelt effect ch'il sal sitg, po vegnir dosà meglier ed è pli favuraivel.
In ulteriur med fiss l'acetat da calzium e da magnesium. Quest med vegn duvrà en Austria ed en Germania er per las vias grondas. El na fa donn ni a punts ni a plantas ed ha l'avantatg ch'el lia la pulvra fina che chaschuna problems da respiraziun a blera glieud.
Jau supplitgesch perquai la regenza da respunder las suandantas dumondas:
1. Ha la regenza gia ponderà d'utilisar sternims alternativs en il servetsch d'enviern?
2. Sche gea, tgenins èn quai e pertge na vegnan els betg duvrads?
3. Sche na, è la regenza pronta d'examinar il diever dals sternims menziunads qua survart ed eventualmain d'ulteriurs sternims?
Cuira, ils 16 da favrer 2010
Menge, Thöny, Jaag, Arquint, Baselgia-Brunner, Blumenthal, Bondolfi, Bucher-Brini, Butzerin, Candinas (Rabius), Casutt, Christoffel-Casty, Clavadetscher, Frigg-Walt, Hardegger, Jäger, Jenny, Koch, Märchy-Michel, Mengotti, Noi-Togni, Parolini, Peyer, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Pfister, Tenchio, Trepp, Troncana-Sauer, Valär, Locher Benguerel, Loi, Mainetti
Resposta da la regenza
L'utilisaziun da sternims per cumbatter la glischezza dat adina puspè occasiun per discussiuns cuntraversas. Plirs rapports da perscrutaziun vegnan a la conclusiun che sternim mut (crappella) ha – economicamain ed ecologicamain – in mender resultat che sal. Sch'ins guarda la chaussa mo dal punct da vista ecologic, fiss la meglra soluziun quella dad insumma desister da sternims.
Sa basond sin questas enconuschientschas ha l'uffizi da construcziun bassa dal Grischun introducì – ultra da la rumida totala e da la rumida parziala – la rumida totala retardada. Cun quest gener da rumida vegn la via ch'è l'emprim vegnida rumida mecanicamain rendida transibla sin vials da naiv dira. Uschespert ch'i na reussescha betg pli da tegnair la via transibla, vegn applitgà – supplementarmain a la rumida mecanica – il diever da sal per cumbatter la glischezza da la naiv e dal glatsch. Sin in traject ch'è vegnì tractà en questa moda eliminescha il traffic tut la naiv. Sin dumonda da l'uffizi da construcziun bassa è quest gener da rumida vegnì recepì en la norma per il servetsch d'enviern da l'associaziun svizra da las spezialistas e dals spezialists per vias e per il traffic (VSS).
Il diever da sal umifitgà cun aua da sal vegn pratitgà dapi passa diesch onns tar l'uffizi da construcziun bassa. Cun terzas persunas ha il chantun sviluppà in indriz per preparar sal umifitgà che vala sco stadi da la tecnica e che vegn utilisà en il fratemp er en auters lieus. Il diever da sal umifitgà po reducir la quantitad da sal da 20 % a 40 %. Differentas emprovas han dentant mussà ch'en regiuns pli autas cun temperaturas bassas na po la tecnica dal sal umifitgà betg vegnir applitgada.
Davart las dumondas concretas s'exprima la regenza sco suonda:
1. L'uffizi da construcziun bassa persequitescha permanentamain il svilup da sternims alternativs. Per cumbatter la glischezza vegnan impundidas 110 spezias da sternims. Sternims alternativs han mo ina schanza sin fiera, sch'els pon er vegnir derasads cun ils apparats ch'èn venals sin il martgà. Ils sternims che vegnan utilisads oz han differents effects, demussan dentant tuts tscherts dischavantatgs. En il Grischun vegn perquai persequitada la strategia d'impunder uschè pauc sternim sco pussaivel. Quai signifitga ch'i vegnan duvrads apparats che correspundan al stadi actual da la tecnica. En spezial vegni cuntinuà da sviluppar cameras termicas che servan ad optimar la quantitad da sal.
Il diever da zinslas impregnadas cun aua da sal po esser ina soluziun raschunaivla dal punct da vista ecologic. Ma el è pussaivel il pli per passapes e per vias da quartier. Sin vias da grond traffic vegnan las zinslas sufladas davent. Quest gener da sternim è ultra da quai var sis giadas pli char ch'ils meds usitads. Plinavant exista il privel che las zinslas staupan la maschina da sterner. Zinslas n'èn pia betg ina alternativa che po vegnir applitgada vastamain.
2. Quest onn vegn l'uffizi da construcziun bassa a cumprar in apparat da sterner che squitta pura aua da sal per cumbatter preventivamain la glischezza. Fin oz na vegn quest gener da sterner anc betg duvrà en ina regiun da muntogna. Sch'el duess avair buns resultats, èsi previs da schlargiar sia applicaziun. Plinavant vegn persequitada attentamain l'emprova da l'uffizi da construcziun bassa dal chantun Berna da duvrar ina melassa da zutger empè da l'aua da sal. Emprimas experientschas han mussà, che quest product secundar da las raffinarias da zutger po vegnir duvrà sco alternativa dal clorid da calzium fitg custaivel che vegn applitgà en cas da temperaturas bassas.
3. Il svilup d'ulteriurs sternims alternativs sco er da vehichels e d'apparats vegn persequità permanentamain. La regenza è pronta da laschar examinar novas alternativas. La valitaziun sto resguardar mintgamai l'efficacitad, las consequenzas ed ils custs.
29 da mars 2010