Il center svizzer da coordinaziun per la retschertga en l'educaziun (CSRE) ha publitgà dacurt il rapport da furmaziun da la Svizra 2010. El sa drizza en emprima lingia a las autoritads responsablas per diriger il sistem da furmaziun cun la finamira d'elavurar ina basa da datas per decisiuns politicas. Il rapport cumpilescha per quest intent enconuschientschas ord la perscrutaziun, ord la statistica ed ord l'administraziun.
En vista al fatg ch'il concordat HarmoS è vegnì refusà tras il chantun Grischun, è la regenza vegnida dumandada, tge consequenzas ch'ella tiria dals resultats dal rapport da furmaziun da la Svizra 2010 per il chantun Grischun e per sias vischnancas.
En spezial:
• Igl è da partir dal fatg che l'access tempriv a l'alcohol e che la frequenza da ses consum influenzeschian il cumportament da dependenza ed il cumportament problematic tar ils giuvenils. Quest cumportament problematic po s'exprimer en il sectur da la scola tras violenza creschenta e tras mendras prestaziuns. Ins po constatar tar ils giuvenils svizzers in augment dal consum da las pli bleras substanzas illegalas psicoactivas. La substanza psicoactiva che vegn consumada il pli savens dals giuvenils è l'alcohol (p. 45 ss). Datti in basegn d'agir pli intensivamain cunter quest trend (delinquenza creschenta da giuvenils ed augment dal consum d'alcohol) per il chantun Grischun?
• Il fatg che uffants cun differentas premissas entran en la scolina/prescola drizza l'attenziun sin il sectur da la pitschna uffanza. I vegn constatà ch'i dat in basegn d'agir areguard la quantitad sco er areguard la qualitad. Necessari para cunzunt in concept cumplessiv davart il svilup e davart la furmaziun per il sectur prescolar. Ultra da l'extensiun da purschidas instituziunalas pajablas vegni er pretendì che las instituziuns da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia s'orienteschian pli fitg a la furmaziun (p. 67, 83). Quinta il chantun d'agir en quest reguard?
• Noss chantun ranghescha sin la terza plazza da tut ils chantuns en quai ch'appartegna la media annuala dal temp d'instrucziun sin il stgalim primar da l'onn da scola 2008/2009 (p. 70) sco er sin il stgalim secundar I (p. 96). Tge consequenzas tira il chantun en quest connex?
• La midada prognostitgada dal dumber da scolaras e da scolars dals onns 2007 fin 2017 per ils stgalim secundar I parta d'in minus da 20% per il chantun Grischun (p. 90). Tge consequenzas vegn quai ad avair – cunzunt areguard il temp – per il chantun Grischun e per sias vischnancas?
• L'onn 2005/2006 ha il chantun Grischun disponì da ca. 6% da persunas d'instrucziun ch'eran occupadas sin il stgalim secundar I e che n'avevan betg ina qualificaziun per instruir sin il stgalim correspundent (p. 228). Dispona il chantun da cifras pli novas ed è quai tenor la vista da la regenza in problem ch'ins sto schliar sin plaun chantunal?
Cuira, ils 16 da favrer 2009
Tenchio, Bondolfi, Arquint, Baselgia-Brunner, Berther (Sedrun), Blumenthal, Bühler-Flury, Caduff, Cahannes Renggli, Casutt, Cavigelli, Darms-Landolt, Dermont, Fallet, Fasani, Federspiel, Feltscher, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Geisseler, Jaag, Jäger, Koch, Kollegger, Loepfe, Menge, Mengotti, Meyer Persili (Cuira), Niederer, Noi-Togni, Pedrini, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Pfister, Portner, Righetti, Thöny, Thurner-Steier, Trepp, Troncana-Sauer, Tuor, Candinas (Mustér), Cattaneo, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel, Mainetti
Resposta da la regenza
La regenza considerescha l'emprim rapport naziunal da furmaziun sco part impurtanta dal monitoring da la furmaziun en Svizra. Sco tut ils elements da quest process anc nov, che serva a diriger il sistem da furmaziun svizzer, sto er il rapport da furmaziun vegnir resguardà sco element dinamic che vegn adina puspè a vegnir adattà en l'avegnir. Tenor l'avis da la regenza na correspundess quai betg al senn dal monitoring da la furmaziun, sch'ins deduciss gia da l'emprim rapport da furmaziun ordinari in basegn d'agir detaglià per il chantun Grischun. Las dumondas da l'intervenziun vegnan respundidas, considerond questa valitaziun generala.
1. La problematica dal consum da drogas resp. d'alcohol tras giuvenils è enconuschenta dapi in temp. Gia oz vegnan realisadas differentas mesiras da prevenziun che vegnan finanziadas tras il chantun, p.ex. projects dal ZEPRA Grischun sco "smart connection" e.u.v. Da princip ha la prevenziun d'alcohol en mira las scolaras ed ils scolars. Ultra da quai duai la prevenziun da dependenza resp. d'alcohol er cuntanscher gruppas da giuvenils ordaifer la scola. Per quest intent ston vegnir prendidas mesiras adattadas, e la protecziun da la giuventetgna tenor lescha sto vegnir realisada en moda lianta. L'uffizi dal servetsch social elavura actualmain in program chantunal d'alcohol. En quest connex vegni examinà, quant enavant ch'i dovra purschidas supplementaras per giuvenils e per persunas giuvnas creschidas.
2. Ensemen cun las vischnancas dat il chantun in sustegn finanzial a las purschidas da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia tenor la lescha davart la promoziun da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia en il chantun Grischun (DG 548.300). Cun contribuziuns finanzialas chantunalas e communalas promova questa lescha l'extensiun da purschidas da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia. Areguard ils cuntegns qualitativs da la tgira èn las basas giuridicas existentas formuladas en moda fitg generala (ordinaziun federala davart la recepziun d'uffants confidads, ORUC, CS 211.222.338; lescha chantunala davart ils uffants confidads, DG 219.050). En la discussiun davart la nova lescha davart ils uffants confidads (protocol dal cussegl grond dals 14 da favrer 2007) han il cussegl grond e la regenza desistì d'imponer a las instituziuns pretensiuns pli severas da vart dal chantun. Uschia n'èsi er betg planisà proximamain da vart dal chantun da pretender che las purschidas da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia s'orienteschian pli fitg a la furmaziun. Las instituziuns pon decider sezzas, sche ellas vulan concepir correspundentamain lur purschida.
3. Sco che la statistica mussa, han las scolaras ed ils scolars da la scola populara grischuna (stgalim primar e superiur) bleras uras d'instrucziun per onn en cumparegliaziun cun ils auters chantuns. Da l'autra vart n'è la divergenza da la media svizra betg dramatica. Per la regenza èsi impurtant ch'il total d'uras d'instrucziun da las scolaras e dals scolars vegnia adina puspè controllà da nov a chaschun da mintga revisiun dal plan d'instrucziun e da l'urari (sco p.ex. actualmain en connex cun il plan d'instrucziun 21). En il rom da questa consideraziun stoi tranter auter vegnir resguardà che relativamain bleras uras d'instrucziun pon er avair in effect positiv sin la qualitad da la scola e sin structuras dal di fidadas.
4. Tar la reducziun da las scolaras e dals scolars sin il stgalim secundar I per passa 20 pertschient, prognostitgada per ils onns 2007 fin 2017, sa tracti d'ina valur media. Quai vul dir: En intginas regiuns periferas dal chantun vegn la reducziun dals giuvenils a sa chattar sur questa media chantunala. Dapi intgin temp han lieu en differents territoris dal chantun process da concentraziun (cunzunt areguard il stgalim superiur da la scola populara). Quests process vegnan a cuntinuar. Pervia da la topografia èn els dentant suttamess a cunfins natirals. Sut quest aspect è la reducziun da las scolaras e dals scolars, che vegn prognostitgada, per las instituziuns pertutgadas ch'èn responsablas per la scola nagut auter ch'ina cuntinuaziun da la sfida ch'exista gia da vegl ennà, numnadamain d'adattar permanentamain la purschida da lur scola populara a las cundiziuns che sa midan d'in cuntin.
5. L'onn da scola 2009/10 han 44 persunas d'instrucziun (6,3 %), che instrueschan 20 lecziuns e dapli per emna sin il stgalim superiur da la scola populara, ina permissiun da dar scola. Da quellas n'han 27 (3,8 %) betg in pensum cumplain. Il martgà da lavur da las persunas d'instrucziun vegn influenzà da memia bleras variablas, per ch'el pudess vegnir dirigì d'in chantun sulet. Sco fin ussa po il Grischun sa stentar – resguardond il svilup interchantunal – da chattar mintgamai la meglra soluziun per la situaziun concreta.
6 da matg 2010