Sche projects da construcziun auta e da construcziun bassa vegnan realisads, resultan quantitads considerablas da material da stgavament ch'è per regla natiral e betg contaminà. Quest material po vegnir reutilisà mo per part directamain sin il plazzal. Il rest sto vegnir dismess sin deponias ordinarias e permessas. Cun resalva d'ina qualitad correspundenta dal material vegni eventualmain er en dumonda d'utilisar quest material – cun la permissiun correspundenta – per meglierar terren d'agricultura u per modellar il territori en cas d'ina furmaziun da la cuntrada.
Reacziuns da l'economia da construcziun dal chantun Grischun mussan che las capacitads da las deponias da material da stgavament n'èn betg suffizientas en differentas regiuns dal chantun Grischun. Las consequenzas da quests fatgs èn taxas da deponia che engrevgeschan fermamain l'economia publica, transports da material da stgavament natiral sur grondas distanzas d'ina regiun a l'autra u schizunt la dismessa illegala dal material sin surfatschas agriculas sco ch'ins ha pudì constatar – almain per part – en connex cun la surbajegiada Cuira vest. Questa situaziun è nuncuntentaivla per ils patruns da construcziun, chaschuna entaifer l'economia da construcziun per distorsiuns da concurrenza ed engrevgescha las autoritads responsablas en las vischnancas e tar il chantun cun pretensiuns e cun renfatschas. Che er il chantun sco patrun da construcziun po esser pertutgà, è sa mussà en singuls cas ils ultims onns, nua che projects da la construcziun da vias e dal mantegniment da vias han stuì vegnir spustads, perquai ch'i mancavan las pussaivladads necessarias per depositar il material confurm a l'urden.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders envidan la regenza d'analisar la situaziun en tut il chantun e da garantir en il rom d'ina perspectiva generala ed en collavuraziun cun las regiuns e cun las vischnancas la disponibladad d'avunda volumens regiunals per depositar material da stgavament. En quest connex stoi vegnir tegnì quint dal princip ch'il material che resulta duai puspè vegnir deposità uschè damanaivel sco pussaivel al lieu, nua ch'el vegn producì (per exempel en deponias che sa refereschan ad in project, en deponias communalas u regiunalas).
Cuira, ils 17 da zercladur 2011
Conrad, Vetsch, Blumenthal, Aebli, Albertin, Barandun, Berther (Camischolas), Caduff, Caluori, Campell, Casty, Casutt-Derungs, Claus, Davaz, Della Vedova, Dosch, Engler, Fallet, Fasani, Felix, Foffa, Fontana, Geisseler, Giacomelli, Gunzinger, Hardegger, Heinz, Holzinger-Loretz, Jeker, Joos, Kollegger (Malix), Komminoth-Elmer, Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Michael (Donat), Niggli-Mathis (Grüsch), Parolini, Pedrini, Pfäffli, Rathgeb, Righetti, Sax, Steck-Rauch, Stiffler (Cuira), Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Vetsch (Claustra Vitg), Waidacher, Wieland, Buchli (Favugn), Paterlini
Resposta da la regenza
Tenor il dretg federal ston ruments vegnir impedids u almain reducids e – pir sco ultima opziun – dismess. Sco reutilisaziun da material valan – ultra da las recultivaziuns da pitschnas surfatschas ed ultra da la reutilisaziun en connex cun projects da construcziun – oravant tut la reemplenida e la recultivaziun da lieus d'explotaziun, la construcziun d'implants sco scarpas da protecziun cunter lavinas e cunter canera, sco rempars, dentant er midadas dal terren per meglierar la cultivaziun agricula u la productivitad. Per quest ultim punct ston dentant vegnir ademplidas premissas spezialas. Sche ruments vegnan duvrads en tala moda, premetta quai in project permess. Perquai ch'igl è savens fitg difficil da garantir ina coordinaziun temporara tranter il project da reutilisaziun ed il rument che resulta, duain vegnir previs deposits temporars sin plaun communal.
L'art. 31 da l'ordinaziun tecnica davart ils ruments (OTR) pretenda che novas deponias da material inert, tar las qualas tutgan er las deponias per material da stgavament nunsmerdà, hajan ina grondezza minimala da 100'000 m3. Ils chantuns pon permetter d'installar deponias cun volumens pli pitschens, sche quai è raschunaivel pervia da las relaziuns geograficas. Tenor l'art. 17 OTR designeschan ils chantuns deponias ed auters stabiliments impurtants per dismetter ils ruments en lur plans directivs. Ils lieus da deponias da material inert cun pli che 100'000 m3 vegnan pia fixads en il plan directiv chantunal. La basa per quai èn quels lieus per deponias da material inert ch'èn vegnids fixads en ils plans directivs regiunals sin fundament d'evaluaziuns respectivas. En mira èn vegnidas prendidas deponias da material inert regiunalas. En cas d'ina situaziun perifera e sch'igl è da dismetter mo pauc material inert, èsi pussaivel da prender en mira soluziuns subregiunalas. Betg mo las pretensiuns legalas pretendan deponias uschè grondas sco pussaivel, mabain er l'impundaziun efficazia dals meds finanzials. Deponias pitschnas pon savens vegnir controlladas mo en moda insuffizienta, na vegnan per gronda part betg serradas sco ch'i tutga e disturban sco elements esters la cuntrada durant blers onns.
En cas d'ina durada da gestiun da passa 6 onns ed en cas d'in volumen da passa 10'000 m3 ston las vischnancas stgaffir las premissas en il plan d'utilisaziun per che l'uffizi per la natira e l'ambient (UNA) possia conceder silsuenter – en il rom da la procedura EOZ – la permissiun da construcziun e da manaschi. Per depositar material da stgavament nunsmerdà sin deponias che sa refereschan ad in project na datti nagina basa legala. Material da stgavament restant sto pervia da quai vegnir dismess per regla en ina deponia permessa. Per cas excepziunals, en spezial per projects da construcziun gronds, ston vegnir fixads lieus per depositar material sin basa dals criteris distanza, lieu, situaziun e volumen. En quest connex duai esser garantì che la deponia regiunala possia – en cas da basegn – vegnir manada vinavant pli tard sco deponia regiunala.
Sin basa da las annunzias dals gestiunaris da deponias actualisescha il UNA mintga onn sia banca da datas da deponias. En il Grischun resultan per onn en media tranter 0,6 ed 1,0 milliuns m3 da material da stgavament nunsmerdà. Per quai stattan actualmain a disposiziun en il chantun ca. 115 deponias pli pitschnas e pli grondas. La capacitad totala da questas deponias importa ca. 6 milliuns m3, da quels èn actualmain disponibels stgars 3 milliun m3 (volumen mancant: chavas da gera anc betg explotadas). Per duvrar il volumen uschè bain sco pussaivel sto il material appurtà vegnir deposità en moda cumprimida. Resguardond tut il chantun è avant maun avunda spazi per depositar material da stgavament nunsmerdà. Regiunalmain ston vegnir constatads volumens ch'èn per part plitgunsch memia pitschens. Per evitar stretgas en la dismessa ston las regiuns stgaffir las premissas en il plan directiv e las vischnancas ston garantir lur realisaziun inclusiv il project da construcziun. Per che las regiuns possian surpigliar lur responsabladad, ston las infurmaziuns da la banca da datas da deponias vegnir messas a disposiziun a las regiuns.
Ord vista da la regenza è er la situaziun da concurrenza tranter las interpresas participadas responsabla per la situaziun actuala, quai che sa manifestescha p.ex. en la concepziun da las tariffas, ma er en il fatg da colliar incumbensas (acceptar material da stgavament mo cunter la furniziun da material da construcziun). I sa tschenta la dumonda co ed en tge furma ch'il chantun po garantir che tut las interpresas interessadas possian sa participar a quest martgà sut cundiziuns ch'èn dapertut quasi las medemas. Il "Concetto inerti Valposchiavo" lavura en quest reguard cun in sistem prospectiv. El prevesa che las permissiuns necessarias per manar las deponias vegnian concedidas da las vischnancas pertutgadas. Quellas pon surdar las lavurs ad interpresas interessadas e procurar ch'i na dettia naginas situaziuns che sfalsifitgeschan la concurrenza entaifer l'economia da construcziun, per che tut las interpresas hajan las medemas schanzas.
La regenza ha gia constatà in basegn d'actualisar la planisaziun chantunala dals ruments en il sectur dal material inert. Perquai è ella pronta en il senn da las ponderaziuns, d'acceptar l'incumbensa Conrad e da l'integrar – en collavuraziun cun las corporaziuns regiunalas responsablas – en l'ulteriur svilup da la planisaziun dals ruments.
18 d'avust 2011