En il passà avevan ils chantuns ina gronda libertad da decider en dumondas, co ch'els veglian concepir lur elecziuns. Ils ultims onns è pli e pli sa maschadà en il tribunal federal en chaussa. Perquai na vul la maioritad dal cussegl naziunal betg acceptar in sistem electoral chantunal, perfin sche la populaziun d'in chantun l'ha acceptà en ina votaziun. La refusa dal cussegl naziunal resulta en spezial, renviond al fatg ch'il tribunal federal n'acceptia betg il sistem electoral chantunal correspundent. La finala ha quai per consequenza che la dumonda impurtanta, co ch'i duai vegnir elegì en l'avegnir en ils singuls chantuns, vegniss surlaschada per ina gronda part al tribunal federal. Quai na pudain nus betg acceptar. Ils cunfins necessaris en chaussa ston vegnir fixads nà dal dretg federal. Il chantun Grischun po inoltrar ses giavisch al legislatur federal a maun d'ina iniziativa dal chantun.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders supplitgeschan perquai il cussegl grond da prender in conclus direct e da deliberar – sin fundament da l'artitgel 59 da la constituziun chantunala – la suandanta iniziativa dal chantun per mauns da l'assamblea federala:
Sa basond sin l'artitgel 160 alinea 1 da la constituziun federala inoltrescha il chantun Grischun tras il cussegl grond la suandanta iniziativa dal chantun:
Il chantun Grischun pretenda che la constituziun federala vegnia midada uschia, ch'ils chantuns èn libers da concepir lur dretg electoral.
Argumentaziun:
La legitimaziun per restrenscher l'influenza dal tribunal federal en dumondas da la concepziun dal dretg electoral stabilescha prof. Paul Richli, professer emerità per dretg public, en la NZZ sco suonda (NZZ ediziun online dals 5 d'avrigl 2013): Cuntrari a cas che han ina relevanza per dretgs fundamentals, nua che la convenziun europeica dals dretgs umans limitescha il legislatur federal, na sa tractia tar il dretg da votar e d'eleger betg da posiziuns protegidas dal dretg internaziunal. En quest reguard saja la Svizra autonoma. "En il context dals dretgs politics po il parlament federal er stgatschar d'ina vart in pau la giurisdicziun dal tribunal federal per realisar finamiras legitimas en il senn menziunà."
Cuira, ils 23 d'avrigl 2013
Caduff, Albertin, Berther (Mustér), Berther (Camischolas), Blumenthal, Bondolfi, Caluori, Casutt-Derungs Silvia, Cavegn, Darms-Landolt, Della Vedova, Dermont, Dosch, Fallet, Foffa, Geisseler, Kleis-Kümin, Kollegger (Malix), Märchy-Caduff, Niederer, Parpan, Righetti, Sax, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Zanetti, Camathias, Decurtins-Jermann, Epp, Lauber, Vincenz