Navigation

Inhaltsbereich

Sessiun: 23.04.2013
Il svilup da l'economia generala dal Grischun è preoccupant. Dapi l'onn 1990 stagnescha il product naziunal brut en il chantun, entant che autras regiuns al han pudì augmentar. Il turissem – ina da las pli impurtantas pitgas da l'economia generala dal Grischun – vegn confruntà cun la pli gronda sfida da sia istorgia e sto s'inventar da nov sco turissem (da l'entir onn). Sco consequenza da l'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras vegn il product naziunal brut a sa reducir cleramain ils proxims onns. Areguard la cuntanschibladad sa chatta il chantun er tar l'ultim rating da la UBS sin l'ultima plazza.

Per rinforzar l'economia generala dal Grischun dovra il chantun in project da mesiras innovativ cun in motor da creschientscha ferm e persistent. Il motor il pli efficazi è la cuntanschibladad svelta e senza midada da traffic public. Quella è in element central dal svilup economic e dal bainstar social. In'extensiun dals apportaders da las metropolas vischinas Turitg, Milaun e Minca als centers Cuira, Tavau e San  Murezzan duai perquai avair emprima prioritad.

Tenor in'analisa dal potenzial exista intrachantunalmain il basegn d'agir il pli grond tar las colliaziuns Cuira–Tavau resp. Cuira – Lai. Cun Cuira–Tavau d'AlpTrain po l'apportader effizient da Turitg–Cuira vegnir prolungà fin Tavau, gist plirs basegns pon vegnir cuvrids e la cuntanschibladad po vegnir meglierada considerablamain.

• Lai, Arosa e Tavau survegnan in apportader da ladezza normala – senza basegn da midar tren per Tavau – da l'eroport/da la staziun principala da Turitg.

• Cuira, Lai, Arosa e Tavau sa chattan mo pli 20 minutas in da l'auter, quai che als avra grondas pussaivladads da cooperaziun tranter auter  en il sectur dal turissem, da l'administraziun, da la sanadad, da la perscrutaziun, da la furmaziun sco er da las infrastructuras.

• Tranter Landquart e Tavau po vegnir sviluppada ina ferma zona d'economia generala.

• Las regiuns cun ina gronda populaziun e capacitad da cumpra Turitg/Argovia/Basilea cun 3 milliuns abitants, la Val dal Rain alpin sco er la Germania dal sid pon esser colliadas directamain cun Lai/Arosa/Tavau.

In potenzial dal martgà cumprovà per il Grischun po tenor l'analisa menziunada dal potenzial er vegnir constatà en la regiun gronda da Milaun. Er sche la realisaziun d'ina nova transversala da las Alps per il traffic da persunas è imaginabla pir en il futur distant e mo cun partenadis europeics, duess questa visiun vegnir observada.

La regenza vegn perquai incumbensada d'examinar vinavant – parallelamain als projects ch'èn previs tenor la missiva – il traject Cuira–Lai–Arosa–Tavau dad AlpTrain concernent la realisabladad tecnica, il svilup dal traffic e da l'abitadi, il niz per l'economia publica e da manaschi sco er la persistenza (approfundaziun dal studi d'opportunitad). Plinavant sto vegnir fatg in concept da finanziaziun, tar il qual il chantun mussa cleramain sia calculaziun dals custs envers la confederaziun e tar il qual el examinescha er pussaivladas per prefinanziar quest project per accelerar la realisaziun. Il project sto vegnir annunzià uschè svelt sco pussaivel (preventivamain) tar il program FAIV/PROSSIV da la confederaziun. Quests scleriments ston vegnir fatgs sin il fundament d'ina nova transversala da las Alps Cuira-Clavenna per il traffic da persunas.

Cuira, ils 23 d'avrigl 2013

Engler
, Stiffler (Tavau Plaz), Parpan, Albertin, Bezzola (Samedan), Brandenburger, Burkhardt, Caluori, Casty, Cavegn, Conrad, Davaz, Gunzinger, Hitz-Rusch, Jeker, Jenny, Kasper, Kollegger (Malix), Kunz (Fläsch), Kunz (Cuira), Mani-Heldstab, Michael (Castasegna), Michel (Tavau Monstein), Niederer, Righetti, Steck-Rauch, Troncana-Sauer, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), Waidacher, Calonder, Gassmann

Resposta da la regenza

Il settember 2012 ha la regenza dal chantun Grischun deliberà la missiva davart la planisaziun da novas colliaziuns da traffic. Quella cuntegna er explicaziuns detagliadas davart la nova colliaziun da viafier Cuira – Lai – Arosa – Tavau – (Clavenna) da la AlpTrain. En il studi da concept davart la "nova transversala da las Alps tras il Grischun" èn er vegnidas fatgas ponderaziuns correspundentas. Il facit da quests studis è che la construcziun chara da lingias da viafier sutterranas a las destinaziuns turisticas dal Grischun sa lascha giustifitgar mo, sche talas colliaziuns pon vegnir realisadas en il rom d'ina nova transversala tras las Alps, sco ch'il project AlpTrain la postulescha. Perquai che la probabilitad che talas colliaziuns vegnian realisadas è actualmain minimala e perquai ch'in project da quest gener sa chatta per gronda part ordaifer il sectur da decisiun dal Grischun, n'è il project betg vegnì persequità vinavant.

La regenza è er da l'avis ch'ina cuntanschibladad dal Grischun svelta e senza midada da traffic public è in motor efficazi per la creschientscha e gida decisivamain a rinforzar l'economia en general. En ils conturns economics e politics actuals sa tracti per il chantun Grischun en emprima lingia dad instradar las investiziuns planisadas da la cunvegna da prestaziun cun la Viafier retica (VR) 2013-2016, il project concernent la finanziaziun ed amplificaziun da l'infrastructura da viafier (FAIV) resp. il program da svilup strategic da l'infrastructura da viafier (PROSSIV) ed ulteriurs projects uschia ch'els furneschan in grond niz per l'economia publica or dals stgars meds finanzials ch'èn avant maun. Focussadas vegnan en quest connex en emprima lingia l'amplificaziun dal traject da las VFF Turitg / Lai da Constanza – Cuira sco er la lingia dal Partenz da la VR.

Il traject da las VFF Cuira – Turitg è la colliaziun la pli impurtanta dal Grischun cun la rait da viafier naziunala resp. internaziunala. La strategia è quella d'augmentar la capacitad sco er la stabilitad da l'urari. Per in tact da mesa ura integral dals trens IC ston vegnir stgaffidas capacitads supplementaras per trens da martganzia. En il project FAIV (PROSSIV 2025) èn reservads 160 milliuns francs per quai. Er sche probablamain betg tut l'import na vegn duvrà grazia ad optimaziuns, duessan quests meds finanzials restar reservads per quest traject, per che ulteriurs projects urgents da quest traject possian vegnir realisads (p.ex. engrondiment da la staziun da Landquart, lingia cun dus binaris da Mühlehorn a Tiefenwinkel, sviament sid da Thalwil, construcziuns dad Y en direcziun dal Lai da Constanza).

Per che las regiuns dal chantun Grischun possian profitar en il proxim futur dal tact da mesa ura, duai la rait da la VR vegnir amplifitgada tenor il concept "Retica 30". La cunvegna da prestaziun concernent l'infrastructura da la VR 2013-2016 ch'è gia vegnida concludida cuntegna 60 milliuns francs per quai. Per PROSSIV 2025 èn previs 120 milliuns francs (rom da pajament 2017-2024) e per il 1. stgalim d'urgenza da PROSSIV 155 milliuns francs (rom da pajament 2025-2031). Plinavant èn reservads 530 milliuns francs per il 2. stgalim d'urgenza da PROSSIV (rom da pajament il pli baud 2025-2031).

Per la rait da la VR sto vegnir prendida en mira ina reducziun dal temp da viadi en spezial tranter Landquart e Claustra. Mo uschia resta la viafier cumpetitiva envers la via. Ils suandants projects stattan en il center: engrondiment ad ina lingia cun dus binaris Landquart – Malans, nov trassé Fideris – Küblis (midar il trassé da la VR cun la via naziunala) ed amplificaziun en la regiun Küblis – Saas. Ultra da quai vegn examinà in nov trassé a Grüsch per lung da la via naziunala. Sche questas mesiras vegnan cumplettadas cun in engrondiment dal traject Bever – Samedan ad ina lingia cun dus binaris u cun in sviament da Bever, po er vegnir meglierada la colliaziun cun l'Engiadin'ota ed augmentada la productivitad dal material rullant sin l'Alvra. Per remplazzar la flotta da vehichels antiquads da la VR ston vegnir fatgas grondas investiziuns en trens ad autotracziun novs che avessan – grazia a sistems d'accuplament e da frains moderns – numerus avantatgs manaschials (trens colliads, augment da la chargia d'annexa, da la sveltezza e da la segirezza).

Gia la realisaziun da tut questas mesiras menziunadas pretenda meds finanzials considerabels. Las meglieraziuns che pon vegnir cuntanschidas uschia èn realisticas, realisablas en in proxim futur e portan a l'economia ed al traffic dal Grischun in niz supplementar remartgabel. Perquai è la regenza da l'avis ch'i na ston per entant vegnir fatgs nagins ulteriurs scleriments en il senn da l'incumbensa formulada. La regenza propona da refusar l'incumbensa.

24 da zercladur 2013