Ils ultims onns han singulas vischnancas grischunas constatà ina immigraziun pli gronda da fugitivas e fugitivs renconuschids. Pervia da la situaziun economica difficila en noss pajais vischins, en spezial en l'Europa dal sid, è creschì il dumber da forzas da lavur da l'exteriur, pli e pli e pli savens betg mo tras persunas singulas, mabain oravant tut en il rom da la reuniun da la famiglia. En vischnancas, en las qualas exista ina purschida da spazi d'abitar favuraivel e da plazzas da lavur adattadas, èn per part resultads custs supplementars massivs en singuls secturs, sco p.ex. la scola. Tendenzialmain s'augmentan vinavant ils custs da l'agid social.
A partir dal proxim onn èn las vischnancas obligadas da realisar las mesiras per promover l'integraziun ch'èn vegnidas deliberadas dal chantun. Er qua èn pertutgadas fermamain oravant tut las vischnancas cun ina gronda quota da persunas estras. La realisaziun da las mesiras vegn ad esser difficila e stuess perquai vegnir prendida per mauns en stretga collavuraziun dal chantun e da las vischnancas.
La confederaziun paja per fugitivas e fugitivs renconuschids ina pauschala globala durant tut en tut 5 onns. Per regla duess quest import bastar, e per las vischnancas na dastgassan per regla resultar nagins custs supplementars. Excepziuns èn pussaivlas oravant tut en centers turistics, p.ex. pervia da custs da locaziun pli auts u per persunas singulas. Sche las fugitivas ed ils fugitivs èn però gia pli ditg en Svizra e midan lur domicil, survegn ina vischnanca tut tenor però contribuziuns da la pauschala globala mo per 2 u 3 onns. Sch'ils 5 onns èn passads, survegnan las fugitivas ed ils fugitivs e lur uffants ina permissiun C. Cun survegnir la permissiun C u sch'ina persuna po vegnir integrada cun success en il process da lavur, croda la pauschala globala. Sch'i na reussescha betg d'integrar las fugitivas ed ils fugitivs en il mund da lavur, resultan custs d'agid social per la vischnanca. La gronda part da las famiglias fugitivas ha enconuschentamain plirs uffants. Er sche l'integraziun en il martgà da lavur reussescha, vegnan las entradas a bastar en ils pli paucs cas per mantegnair la famiglia.
La reuniun da la famiglia po vegnir realisada en il fratemp er cun ina permissiun L, quai che s'augmenta tendenzialmain. Pervia da la malsegirezza relativa a la plazza da lavur emprovan questas famiglias ozendi pli savens da survegnir la permissiun B. Uschia èsi pli segir ch'ellas pon restar en Svizra e ch'ellas survegnan agid social dal maun public, quai che n'è betg il cas cun ina permissiun L.
Tar las dumondas:
1. Tge quinta la regenza da far per che fugitivas e fugitivs, per ils quals la confederaziun na paja nagina pauschala globala pli, survegnian in sustegn social, senza che lur vischnancas da domicil vegnian engrevgiadas supplementarmain?
2. Titularas e titulars d'ina permissiun L n'han nagin dretg da survegnir agid social. Tge quinta la regenza da far cun famiglias, da las qualas tuts dus u in genitur na chattan nagina lavur pli e/u pon retrair ina indemnisaziun da dischoccupaziun?
3. Las patrunas ed ils patruns portan er ina responsabladad sociala per lur forzas da lavur. Planisescha la regenza mesiras accumpagnantas, sco p.ex. l'infurmaziun ed il scleriment da las patrunas e dals patruns?
Cuira, ils 29 d'avust 2013
Kleis-Kümin, Mani-Heldstab, Troncana-Sauer, Albertin, Augustin, Baselgia-Brunner, Blumenthal, Brandenburger, Bucher-Brini, Caduff, Caluori, Casanova-Maron, Casutt-Derungs Silvia, Cavegn, Conrad, Darms-Landolt, Dermont, Dosch, Fasani, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Furrer-Cabalzar, Gartmann-Albin, Geisseler, Hardegger, Hartmann (Champfèr), Jaag, Jenny (Arosa), Kasper, Kollegger (Malix), Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Noi-Togni, Parolini, Parpan, Perl, Peyer, Pfenninger, Pult, Rosa, Sax, Stiffler (Tavau Plaz), Tenchio, Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Trepp, Valär, Wieland, Zanetti, Bürgi-Büchel, Decurtins-Jermann, Degonda, Gugelmann, Hensel
Resposta da la regenza
Sin l'attribuziun da las requirentas e dals requirents d'asil tras la confederaziun u sin sias decisiuns davart la renconuschientscha da fugitivas e fugitivs e da persunas admessas provisoricamain n'ha il chantun nagina influenza. L'immigraziun da fugitivas e fugitivs renconuschids sco er da persunas cun ina permissiuns dal status L e la reuniun da la famiglia che vegn permessa per part vegnan remartgadas bain en singulas vischnancas, sch'i sa tracta da tschertgar spazi d'abitar favuraivel e plazzas da lavur adattadas. Perquai che spazi d'abitar favuraivel e plazzas da lavur èn avant maun vegnan diversas vischnancas engrevgiadas pli e pli da retschavidras e da retschaviders d'agid social esters. Pervia da l'immigraziun ston ins uschia far quint ch'ils custs d'agid social vegnan a crescher levamain er en l'avegnir. Cumpareglià cun la quota d'agid social da la Svizra che importa 3 % (stadi 2011) è la quota d'agid social dal Grischun cun 1,1 % però pli bassa. L'agid social sto surpigliar la garanzia dal basegn d'existenza, sche quel na po betg vegnir garantì cun in'atgna activitad da gudogn e sch'igl è avant maun ina permissiun da dimora illimitada.
Tar persunas cun ina permissiuns dal status L senza activitad da gudogn a temp cumplain è la cumprova da meds finanzials suffizients per garantir il basegn d'existenza per regla ina premissa per la permissiun. Sche quella n'è betg ademplida, po vegnir retratga la permissiun. Persunas ch'èn vegnidas privadas da la permissiun han mo pli il dretg sin agid d'urgenza a temp limità (cf. concept e CR dals 4 da zercladur 2013 concernent il program chantunal d'integraziun dal Grischun [PCI]). Il motiv per l'immigraziun è savens il martgà da lavur da la Svizra, uschia er per persunas cun ina permissiun dal status L, che pon – pervia da la cunvegna davart la libra circulaziun (CLC) – trair suenter lur famiglias. En il chantun datti numerus manaschis, oravant tut pli gronds, che promovan la cumpetenza linguistica da lur persunal ester, ed er hotels pli gronds che mettan a disposiziun plazzas da tgira per ils uffants da lur persunal. Il dialog d'integraziun da la conferenza tripartita davart las aglomeraziuns (CTA) sa deditga tranter auter al mund da lavur, ed ha deliberà en quest connex en cooperaziun cun l'economia e cun federaziuns professiunalas finamiras cuminaivlas en ils suandants trais champs d'acziun:
1. infurmaziun e sensibilisaziun tar l'integraziun e tar la discriminaziun
2. lingua e furmaziun
3. integraziun da fugitivas e da fugitivs renconuschids sco er da persunas admessas provisoricamain en il martgà da lavur
Respostas a las dumondas fatgas
1. La regenza na vesa nagina necessitad per in instrument da gulivaziun supplementar en il sectur da las fugitivas e dals fugitivs renconuschids. Per garantir ch'ina vischnanca na vegnia betg engrevgiada memia fitg tras ils custs d'agid social exista actualmain ina gulivaziun da las grevezzas extendida da quatter stgalims. Da quel profitan oravant tut vischnancas da center cun ina quota d'agid social surproporziunala. Vischnancas cun custs nets relativamain auts survegnan dal chantun uschenumnadas contribuziuns che surpassan la limita fixada. Quellas garanteschan a mintga vischnanca ina grevezza maximala da 5 % da las entradas fiscalas decisivas. Da quai èn pertutgadas mintga onn passa 50 vischnancas. Questa gulivaziun da las grevezzas duai vegnir simplifitgada en il rom da la refurma planisada da la gulivaziun da finanzas senza reducir l'effect da gulivaziun e l'impegn total dal chantun. Tut las vischnancas da center che cumprovan per l'onn 2012 ina quota d'agid social da dapli che 2,0 % vegnan distgargiadas finanzialmain en la bilantscha globala envers oz. En spezial èn quai Tusaun (quota AS 2,8 %, saldo da la bilantscha globala 0,16 miu.), Cuira (quota AS 2,6 %, saldo da la bilantscha globala 2,29 miu.), Haldenstein (quota AS 2,5 %, saldo da la bilantscha globala 0,40 miu.) sco er Cazas (quota AS 2,3 %, saldo da la bilantscha globala 0,50 miu.). Vesair la missiva carnet nr. 7/2013-2014, paginas 232, 251 ss. e 345 ss.
2. La cumprova da meds finanzials suffizients per garantir il basegn d'existenza è ina premissa per conceder ina permissiun da dimora curta senza activitad da gudogn, e las autoritads chantunalas responsablas exequeschan consequentamain il dretg vertent. Quai na vala dentant betg tar persunas che han il dretg da survegnir ina permissiun pervia da lur qualificaziun sco lavurants. La cunvegna davart la libra circulaziun (CLC) na permetta en quests cas nagina spedida. L'indemnisaziun da dischoccupaziun sa basa sin in'entrada assicurada e na dependa betg dal basegn finanzial effectiv da la persuna assicurada resp. da sia famiglia. La durada per pajar ina indemnisaziun da dischoccupaziun è reglada en la lescha federala respectiva e na dependa er betg dal basegn effectiv, che dura eventualmain pli ditg, da la persuna assicurada. Il chantun Grischun n'enconuscha betg – cuntrari ad auters chantuns – in agid a persunas dischoccupadas che vegniss concedì suenter ch'ellas èn vegnidas privadas dal dretg da schurnada. Per quest motiv èsi imaginabel che persunas senza permissiun da dimora, che n'han nagin dretg da survegnir agid social ed ina indemnisaziun da dischoccupaziun, retiran agid d'urgenza.
3. La sensibilisaziun, l'infurmaziun ed il scleriment da las patrunas e dals patruns en vista ad in process d'integraziun pli conscient èn previs en il PCI. L'uffizi da migraziun e da dretg civil vegn – ensemen cun l'uffizi per industria, mastergn e lavur – ad entrar en il dialog cun ils patruns ed a tschertgar partenadis per ils trais champs d'acziun menziunads.
30 d'october 2013