La crisa economica ch'è vegnida statgada l'onn 2008 dals banchiers n'è betg anc terminada en Europa. La branscha turistica la senta – pervia dal franc ferm – anc pli fitg. L'iniziativa cunter las abitaziuns secundaras da l'onn 2012 procura per ina reducziun da las plazzas da lavur en las Alps. Nus na pudain betg far miraculs economics. Ma empè d'observar la reducziun da las plazzas da lavur senza far insatge, pudain nus almain far noss "pensums" en il sectur dals edifizis e realisar, sche pussaivel, il stadi actual da la tecnica d'edifizis.
Il potenzial per spargnar energia è il pli aut en il sectur dals edifizis. L'onn 2010 ha il cussegl federal confermà che noss edifizis demussan grondas perditas d'energia che sa laschassan eliminar, sch'i vegniss isolà meglier. L'onn 2011 han il cussegl federal ed il parlament federal concludì da bandunar l'energia atomara e d'introducir la vieuta energetica 2050. Qua giogan ils edifizis ina rolla impurtanta.
Mintga onn mussan conburgaisas e conburgais innovativs sco er interprendidras ed interprendiders innovativs che adina dapli edifizis effizients areguard l'energia ed adina dapli edifizis energia plus na reduceschan betg mo 80 % da las perditas d'energia e da las emissiuns da CO2, mabain procuran pli e pli per ina surproducziun da current. Cun la surproducziun dal current da vent pon els vegnir pumpads si e duvrads en cas da basegn. Cun questa energia na pon betg mo vegnir mess en funcziun senza CO2 edifizis novs, sanaziuns d'edifizis ed autos electrics privats, mabain er camiuns da 18 tonnas e schizunt exchavaturs.
Tenor l'uffizi federal d'ambient ha la "Projectaziun, emprovas e preparativas da cumpra" (PEB) l'intenziun da reducir las emissiuns da CO2 e da generar a medem temp forza electrica. Sche nus faschain noss pensums, sco che l'art. 89 da la constituziun federala pretenda dapi l'onn 1990 ed il cussegl federal dapi l'onn 2011 per il sectur d'edifizis, pon tut las conburgaisas e tut ils conburgais gidar a reducir las emissiuns da CO2.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders supplitgeschan la regenza da crear in sistem d'impuls ch'è orientà a la reducziun dal basegn d'energia, a l'applicaziun da concepts da tecnica da chasa effizients areguard l'energia ed al diever d'energias regenerablas.
Cuira, ils 21 d'october 2015
Blumenthal, Alig, Deplazes, Albertin, Baselgia-Brunner, Berther, Bucher-Brini, Buchli-Mannhart, Caduff, Cahenzli-Philipp (Vaz sut), Caluori, Casanova (Glion), Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Cuira), Caviezel (Tavau Clavadel), Crameri, Darms-Landolt, Engler, Epp, Fasani, Geisseler, Holzinger-Loretz, Jaag, Jenny, Joos, Kunfermann, Locher Benguerel, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Monigatti, Noi-Togni, Paterlini, Perl, Pult, Thöny, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Wieland, Altmann, Antognini, Cajacob, Degiacomi, Sgier, Sonder
Resposta da la regenza
L'incumbensa qua avant maun supplitgescha la regenza da crear in sistem d'impuls ch'è orientà a la reducziun dal basegn d'energia, a l'applicaziun da concepts da tecnica da chasa effizients areguard l'energia ed al diever d'energias regenerablas. Motivada vegn questa intervenziun cunzunt dal fatg, ch'igl è avant maun in grond potenzial da spargn en connex cun ils edifizis e che la totalitad dals edifizis occupa ina rolla cardinala en la strategia d'energia 2050 da la confederaziun.
La constituziun federala declera che en emprima lingia èn ils chantuns cumpetents per prender mesiras en il sectur da l'effizienza energetica dals edifizis, entant ch'il sectur dal consum d'energia dals indrizs, dals apparats e dals vehichels – q.v.d. particularmain er pertutgant la mobilitad – è en la cumpetenza da la confederaziun (art. 89 al. 3 e 4 Cst.). La confederaziun ed ils chantuns han dentant ina strategia cumplessiva pertutgant ils edifizis e vulan profitar maximalmain dals potenzials (cf. en quest connex er la missiva dal cussegl federal dals 4 da settember 2013 pertutgant l'emprim pachet da mesiras da la strategia d'energia 2050, fegl uffizial federal 2013, 7561 ss., 7610). Ultra da quai datti stentas d'armonisaziun chantunalas, e quai betg mo en il sectur da las prescripziuns da construcziun pertutgant l'energia (model da prescripziuns davart l'energia dals chantuns, MoPEC), mabain er en connex cun la promoziun (model da promoziun armonisà MoPA).
La regenza ha renconuschì ils potenzials da l'effizienza energetica en ils edifizis gia avant plirs onns ed ha prendì las mesiras correspundentas. En il Grischun vegnan promovids cun contribuziuns finanzialas gia dapi l'onn 1994 sanaziuns d'edifizis, la renovaziun d'indrizs da tecnica da chasa sco er il diever d'energias regenerablas. Cun la revisiun da la lescha d'energia dal chantun Grischun (LEG; DG 820.200) l'onn 2011 èn vegnidas amplifitgadas las pussaivladads ed ultra da quai francadas en la lescha cleras finamiras da reducziun e da substituziun (cf. en quest connex l'art. 2 LEG; la missiva da la regenza dals 12 da schaner 2010 pertutgant la LEG, carnet nr. 8/2009-2010, 289 ss, 313 s.). Ils programs da promoziun correspundents promovan tranter auter sanaziuns energeticas totalas d'edifizis vegls, edifizis novs ed edifizis cumpensatorics cun caracter da model, implants solars e boilers cun pumpa a chalur per producir aua chauda da diever, stgaudaments da laina, pumpas a chalur, corporaziuns da chalur e colliaziuns cun raits da chalur a distanza. Il volumen da promoziun chantunal importa mintga onn circa 7 milliuns francs. Emprimas evaluaziuns mussan che las mesiras introducidas, en spezial ils programs da promoziun extendids, permettan da cuntanscher las finamiras da reducziun e da substituziun da la LEG.
Cumplementarmain a quests programs da promoziun chantunals vegn manà dapi l'onn 2010 in program d'edifizis naziunal cun contribuziuns da promoziun a favur da sanaziuns energeticas parzialas. Plinavant vegnan promovids implants da fotovoltaica (p.ex. sin tetgs d'edifizis) cun agid da l'indemnisaziun per cuvrir ils custs da la furniziun d'electricitad (ICF/KEV) che vegn concedida da la Swissgrid.
Sin basa da questas ponderaziuns resulta che las pretensiuns da l'incumbensa Blumenthal èn gia ademplidas dal tuttafatg. La regenza propona perquai da refusar l'incumbensa.
2 da december 2015