Il 1. da december 2005 è entrada en vigur la scolaziun en duas fasas, colliada cun il permiss da manischar a prova. Cun la scolaziun en duas fasas duain vegnir reducids ils accidents da las manischunzas novas e dals manischunzs novs, perquai che quellas e quels han las pli autas ratas d'accidents e da mortoris en cumparegliaziun cun ils ulteriurs participants dal traffic. Cun ils curs da furmaziun supplementara duai vegnir meglierada la capacitad da las manischunzas novas e dals manischunzs novs da renconuscher e d'evitar situaziuns da traffic privlusas gia avant ch'ellas capitian. A medem temp duai er vegnir meglierada la conscienza per las atgnas facultads e duai vegnir optimà il senn per il traffic, per sviluppar uschia ina moda da charrar colleghiala ed ecologica.
En il chantun Grischun chaschunan ils curs custs da 680 francs fin 770 francs per mintga manischunza nova u manischunz nov, quai che correspunda circa a custs supplementars da 7 fin 8 uras d'ir cun auto. Perquai che las manischunzas novas ed ils manischunzs novs èn per gronda part persunas giuvnas creschidas che han per il pli pauca libertad finanziala, perquai ch'ellas èn anc en l'emprendissadi u en il studi, è la scolaziun en duas fasas ina gronda chargia finanziala per ellas e per els. Gist en il chantun Grischun cun sia gronda surfatscha e cun sia urbarisaziun relativamain pitschna, è la glieud savens dependenta da l'examen d'ir cun auto.
La confederaziun determinescha che possessuras e possessurs dal permiss da manischar a prova ston frequentar la scolaziun en duas fasas avant che survegnir il permiss da manischar definitiv (cf. art. 15a al. 2bis ed art. 15b al. 2 LTV; art. 27a ss. OAT). La regulaziun dals custs per la scolaziun en duas fasas è chaussa dals chantuns. Uschia ha l'uffizi da la circulaziun e da la navigaziun dal chantun Friburg fatg diever da sia cumpetenza tenor l'art. 25 al. 1 da la lescha davart l'uffizi da la circulaziun e da la navigaziun (LUCN; CSF 122.23.7) e fixà che activitads en il sectur da la prevenziun da traffic stoppian vegnir observadas sco er decidì da porscher a las manischunzas giuvnas ed als manischunzs giuvens ina contribuziun da 50 francs a favur da lur furmaziun supplementara, per ch'ellas ed els cumenzian cun lur scolaziun en duas fasas uschè svelt sco pussaivel suenter avair reussì l'examen da manischunz.
La regenza vegn perquai incumbensada d'introducir – en il senn da la prevenziun da traffic – ina participaziun dal chantun Grischun als custs da la scolaziun en duas fasas per manischunzas novas e per manischunzs novs.
Cuira, ils 21 d'october 2015
Schneider, Crameri, Albertin, Blumenthal, Bondolfi, Brandenburger, Burkhardt, Caduff, Caluori, Casanova (Glion), Casutt-Derungs, Cavegn, Della Vedova, Epp, Fasani, Felix (Scuol), Geisseler, Giacomelli, Kasper, Koch (Igis), Kunfermann, Müller, Noi-Togni, Paterlini, Tomaschett-Berther (Trun), Toutsch, Antognini, Cahenzli (Trin Mulin), Decurtins-Jermann, Degiacomi, Föhn, Sgier, Sonder
Resposta da la regenza
En il senn da duas remartgas preliminaras sto per l'ina vegnir renvià al fatg, che la participaziun als custs dumandada è – ord vista dal dretg da finanzas – in'expensa, e per ina tala expensa basegni ina basa giuridica tenor l'artitgel 93 alinea 3 da la constituziun chantunala (CC; DG 110.100). Oramai ch'ina basa giuridica n'è betg avant maun, stuess ella pir vegnir creada, per exempel cun reveder la lescha introductiva tar la lescha federala davart il traffic sin via (LItLTV; DG 870.100). Per l'autra vegn la scolaziun en duas fasas actualmain gist repassada sin plaun federal. Tenor il dretg vertent vegn il permiss da manischar che vegn acquistà per l'emprima giada per motos e per vehichels a motor surdà l'emprim ad emprova. Il temp d'emprova importa trais onns (art. 15 al. 1 lescha davart il traffic sin via, LTV; CS 741.01). Entaifer quest temp d'emprova ston las manischunzas novas ed ils manischunzs novs absolver ina furmaziun supplementara da 16 uras, repartida sin dus dis da curs, avant che survegnir il permiss da manischar illimità (art. 24b al. 1 en cumbinaziun cun art. 27a al. 1 ordinaziun davart l'admissiun al traffic; OAT; CS 741.51). La revisiun da la scolaziun en duas fasas vegn tranter auter a prevair ina reducziun da la furmaziun supplementara che sto vegnir frequentada durant mo pli in di da curs, uschia ch'er ils custs che resultan da quai vegnan smesads en cumparegliaziun cun oz.
La regenza è conscienta, ch'i dat persunas en il chantun Grischun che dependan d'in permiss da manischar pervia da lur situaziun d'abitar e/u pervia da restricziuns da la sanadad. Quai è cunzunt il cas, sch'i na stattan betg a disposiziun u na pon betg vegnir duvrads meds da transport publics per il viadi regular a la plazza da lavur, per las cumissiuns dals basegns dal mintgadi u per visitas regularas tar il medi u per terapias.
La regenza è da l'avis ch'i na possia betg esser chaussa dal stadi da subvenziunar l'acquisiziun d'in permiss da manischar. Vitiers vegni che la grevezza finanziala per la scolaziun en duas fasas dad actualmain 680 fin 770 francs (en avegnir mo pli la mesadad) po vegnir considerada sco supportabla, perquai ch'i stattan a disposiziun trais onns per absolver ils curs respectivs.
Per quests motivs propona la regenza da refusar l'incumbensa qua avant maun.
13 da schaner 2016