Il program da la regenza ed il plan da finanzas èn tenor l'art. 42 al. 2 e tenor l'art. 46 da la constituziun dal chantun Grischun (CC; DG 110.100) ils instruments centrals per diriger strategicamain e politicamain il chantun Grischun. Ensemen furman els la planisaziun da prioritads a vista mesauna da la regenza. Il program da la regenza circumscriva las finamiras e las activitads las pli impurtantas da la regenza per ina perioda da planisaziun da 4 onns. Accordadas cun il program da la regenza en quai che concerna il temp ed il cuntegn fixescha la regenza las finamiras e las directivas da la politica da finanzas. Il plan da finanzas mussa, co che las finanzas chantunalas vegnan a sa sviluppar probablamain durant la medema perioda da planisaziun.

En il chantun Grischun exista ina buna cooperaziun tranter il parlament e la regenza, sch'i sa tracta d'elavurar la planisaziun politica (art. 60 da la lescha davart il cussegl grond [LCG; DG 170.100]). La planisaziun politica e strategica vegn fatga en colla­vuraziun tranter il parlament e la regenza. Resguardond las singulas cumpetenzas vegnan elavuradas cuminaivlamain las basas e coordinads ils cuntegns da la plani­saziun. Sa basond sin questa planisaziun cuminaivla ha il cussegl grond relaschà tenor l'art. 34 al. 1 CC las finamiras e las directivas politicas surordinadas per la perioda da planisaziun 2021–2024 en la sessiun d'avust 2019.

Tenor l'art. 42 al. 1 CC èsi l'incumbensa da la regenza da planisar, da fixar e da coor­dinar las finamiras ed ils meds finanzials da l'agir dal stadi, cun resalva da las cum­petenzas da las persunas cun dretg da votar e dal cussegl grond. Cun elavurar il pro­gram da la regenza ed il plan da finanzas appartegnent furman las finamiras e las maximas politicas surordinadas las saivs directivas. En quest connex vegn concedi­da ina tscherta libertad a la regenza.

Il program da la regenza ed il plan da finanzas 2021–2024 èn vegnids elavurads sin basa da las experientschas dals onns 2007, 2011 e 2015. Resguardond las finamiras e las maximas politicas surordinadas dal cussegl grond sco er cun resalva dals meds finanzials disponibels ha la regenza uschia concludì las finamiras da la regenza realisablas ed ils puncts centrals da svilup cun las mesiras concretas respectivas. La represchentaziun grafica e dal cuntegn dal program da la regenza è vegnida midada cun l'intent d'augmentar la chapaivladad. Tar mintga finamira da la regenza èn ve­gnids preschentads e declerads ils puncts centrals da svilup (incl. las mesiras) ch'èn necessaris per cuntanscher questas finamiras. Quai ha er chaschunà in'adattaziun da la logica da numeraziun dals puncts centrals da svilup che vegn crititgada en l'incumbensa. Il program da la regenza ed il plan da finanzas 2021–2024 vegnan preschentads al cussegl grond en la sessiun da favrer 2020 (art. 64 al. 1 LCG). En il rom da questa missiva fixescha il cussegl grond ultra da quai las directivas da la politica da finanzas per ils onns 2021–2024 (art. 34 CC).

A partir da l'onn 2021 realisescha la regenza a maun da finamiras annualas ils puncts centrals da svilup ch'èn fixads per ina perioda da planisaziun da 4 onns. En quest connex vegnan concretisadas las mesiras previsas en il program da la regenza per mintga punct central da svilup e communitgadas al cussegl grond mintgamai en il program annual ensemen cun la missiva tar il preventiv. L'attribuziun annuala dals meds finanzials fa il cussegl grond sur il preventiv. La regenza examinescha cun in controlling bain organisà, sche las finamiras annualas èn vegnidas cuntanschidas. La controlla da success che resulta da quai vegn communitgada al cussegl grond min­tgamai ensemen cun il quint annual. Analogamain a las adattaziuns en il program da la regenza èsi previs da meglierar ils puncts crititgads en l'incumbensa cun la fina­mira d'augmentar la chapaivladad e la transparenza.

Grazia a questas mesiras prendidas concernent la chapaivladad e la transparenza dal program da la regenza e da la controlla da success vegnan realisads giavischs centrals da l'incumbensa qua avant maun.

L'incumbensa qua avant maun pretenda ultra da quai che la regenza preschentia al cussegl grond durant l'entira legislatura per mintga finamira politica surordinada e per las directivas formuladas sin basa da quellas trais fin otg projects da realisaziun con­crets en furma d'incumbensas classicas per la conclusiun. In tal proceder fiss però cuntrari al sistem e cuntrafaschess a la repartiziun da las incumbensas resp. a la separaziun da las pussanzas tranter il cussegl grond e la regenza sco ch'ellas èn previsas en la constituziun ed en la lescha. Quella prevesa – sco menziunà – ch'il cussegl grond fixeschia las finamiras e las maximas politicas surordinadas resp. las directivas da la politica da finanzas, prendia dentant mo enconuschientscha dal program da la regenza resp. da la controlla da success. Sco ch'i para n'enconuscha er nagin auter chantun in sistem sco ch'el è previs en l'incumbensa. Independenta­main da quai existiss il privel che projects operativs vegnissan realisads mo cun grond retard e ch'i dess tut en tut ina birocrazia pli gronda.

Sa basond sin questas explicaziuns propona la regenza al cussegl grond da refusar questa incumbensa.

29 d'october 2019