Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Degiacomi concernent l'organisaziun e la finanziaziun da l'agid social

Sessiun: 04.12.2019

Tenor la Lescha davart l'agid social cumpiglia l'agid social l'agid persunal e l'agid material. Sut agid social persunal vegn chapì en general la cussegliaziun sociala e sut agid social material il provediment classic.

La Lescha davart l'agid social prevesa che l'agid social persunal vegn prestà da servetschs socials privats, communalas u chantunals. En la pratica èn quasi tut las vischnancas grischunas memia pitschnas per pudair garantir quai en moda professiunala. Pervia da quai vegn quai garantì dapi la Lescha chantunala da provediment da l'onn 1920 da posts chantunals, ch'èn organisads en moda regiunala en tut il chantun dapi l'onn 1943 (cun excepziun da la vischnanca da Tavau). Percunter vegnan ils custs dals servetschs socials regiunals repartids tenor l'art. 7 da la Lescha davart l'agid social sin las vischnancas da l'intschess respectiv, e quai dapi l'entrada en vigur da la refurma da la gulivaziun da las finanzas il 1. da schaner 2016. Ellas na pon influenzar decisivamain ni il svilup dals custs ni la furniziun da prestaziuns da la cussegliaziun sociala. Quai stat en cuntradicziun cun il princip da l'equivalenza fiscala. Tenor quella duai numnadamain quel plaun statal ademplir ina incumbensa che la paja er e che profita dad ella.

L'agid social material è tenor l'art. 4 al. 2 chaussa da las vischnancas. Il chantun sa participescha vi da quel tenor la Lescha da sustegn. Ultra da quai distgargia el a norma da la Lescha davart la gulivaziun da finanzas vischnancas che ston purtar chargias socialas finanzialas memia grondas. Perquai che l'agid social material è in act giuridic che daventa adina pli cumplex, san bleras vischnancas ademplir lur incumbensas concernent la controlla da las dumondas e concernent l'administraziun activa professiunala mo pli en moda fitg limitada. La cumpetenza communala concernent l'agid social material ha ultra da quai per consequenza che andaments da dretg formal ston vegnir repetids en cas d'ina midada da chasa, perquai che disposiziuns na pon betg vegnir transferidas a la nova vischnanca da domicil.

L'agid social è central per ina buna convivenza e per la pasch sociala en nossa societad. Quai tant pli, perquai che quasi mintga terza persuna che retira agid social è in uffant u in persuna giuvenila. Lur sustegn munta ina investiziun en l'avegnir. Var 80 % da tut ils cas pon ultra da quai vegnir terminads en main che 5 onns. La promoziun da l'integraziun professiunala e sociala è pervia da quai ina finamira impurtanta da l'agid social. Daners pon vegnir spargnads en l'agid social oravant tut, sch'i succeda ina integraziun svelta e persistenta. In'auta qualitad da cussegliaziun ch'è en tut il chantun sin il medem nivel è ina premissa impurtanta per quai. Per in remplazzament duraivel e per ina integraziun persistenta èsi d'ina impurtanza centrala da coordinar l'agid social persunal e l'agid social material. Il sistem da l'agid social funcziuna da princip bain. En il Grischun n'è l'agid social però apparentamain betg organisà e finanzià en il senn da l'equivalenza fiscala.

Pervia da quai vegn la Regenza incumbensada da meglierar l'organisaziun e la finanziaziun da l'agid social per pussibilitar uschia in'administraziun pli optimala en il senn da l'equivalenza fiscala e per attribuir las incumbensas a quels plauns statals che las pon ademplir per regla en la moda la pli professiunala. Uschia duai la qualitad da la cussegliaziun da las persunas che tschertgan agid almain vegnir mantegnida e schizunt vegnir meglierada tant sco pussaivel. La qualitad e la prestaziun na duain en quest connex betg depender dal lieu, nua ch'ina persuna abita en il chantun.

Cuira, ils 4 da december 2019

Degiacomi, Rüegg, Widmer (Favugn), Berweger, Bettinaglio, Bigliel, Caluori, Casty, Cavegn, Claus, Deplazes (Cuira), Dürler, Flütsch, Hartmann-Conrad, Hitz-Rusch, Hofmann, Hohl, Holzinger-Loretz, Jenny, Jochum, Kienz, Kunfermann, Marti, Natter, Noi-Togni, Pfäffli, Ruckstuhl, Stiffler, Thomann-Frank, Thür-Suter, Pajic

Resposta da la regenza

Ils 28 da november 2004 han il pievel ed ils chantuns acceptà la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chan­tuns (NGF Confederaziun). En il rom da questa refurma èn vegnidas francadas en la Con­stituziun federala da la Confederaziun svizra (Cst.; CS 101) las devisas da la subsidia­ritad e da l'equivalenza fiscala. Questas duas devisas furman princips con­cepziunals impurtants per il federalissem svizzer. Tenor l'art. 5a Cst. sto vegnir re­sguardada la devisa da la subsidiaritad tar l'attribuziun e tar l'adempliment d'incum­bensas dal stadi. Tenor l'art. 43a al. 2 e 3 Cst. porta la communitad che profitescha d'ina prestaziun dal stadi ils custs da questa prestaziun e po decider davart questas prestaziuns. La refurma da la NGF è vegnida realisada l'onn 2008.

Ils 28 da settember 2014 aveva il pievel grischun approvà la Lescha davart la refur­ma da la gulivaziun da finanzas en il chantun Grischun (refurma da la GF). La Re­genza aveva mess en vigur la refurma da la GF per il 1. da schaner 2016. Il Cussegl grond ha tractà il project en la sessiun da december 2013. Cumplementarmain a la refurma da la guliva­ziun da finanzas intrachantunala en il senn pli stretg èn ils cur­rents finanzials tranter il chantun e las vischnancas vegnids ordinads da nov uschia, ch'els correspundan meglier a la repartiziun da las incumbensas ed a la responsabla­dad per las incumbensas fixadas per lescha. En quest connex èn tut en tut 18 contri­buziuns vegnidas spustadas en direc­ziun dal chantun ed 11 contribuziuns en direc­ziun da las vischnancas. Er la finanziaziun da l'agid social persunal respectivamain dals servetschs socials è vegnida spustada en quest rom en direcziun da las visch­nancas. Tenor la Lescha davart l'agid social public en il chantun Grischun (Lescha davart l'agid social; DG 546.100) èn primarmain las visch­nancas responsablas per l'agid social persunal e material (guardar missiva davart la refurma da la gulivaziun da finanzas en il chantun Grischun, carnet nr. 7/2013–2014, p. 281). La midada da la finanziaziun tar la cussegliaziun sociala tegna quint da las devisas da la subsidiaritad e da l'equivalenza fiscala ed è stada incontestada en il Cussegl grond. En quest con­nex ha il Cussegl grond cumplettà l'art. 5 cun in'agiunta, tenor la quala ils servetschs socials adempleschan lur incumbensas cun persunal spezialisà scolà. L'attribuziun da las incumbensas e da las cumpetenzas existenta è vegnida laschada.

La Lescha davart l'agid social circumscriva l'intent, il champ d'applicaziun ed il gener da l'agid social. En l'art. 3 fixescha el l'agid persunal e l'agid material sco secturs par­zials da l'agid social e garantescha che mintga persuna haja access a l'agid social. Tenor l'art. 4 è l'agid social material chaussa da las vischnancas. Tenor l'art. 5 vegn l'agid social pre­stà dals servetschs socials privats e communals ed – en cas che nagins servetschs socials communals n'èn activs – en moda subsidiara dals ser­vetschs socials chantunals. Questa repartiziun da las cumpetenzas correspunda a la devisa da l'equivalenza fiscala, tenor la quala la finanziaziun ed il niz dals servetschs socials duain da princip resultar al medem lieu. Sa basond sin l'art. 6 pon las visch­nancas ademplir sulettas ils servetschs socials. Cun quai decidan ellas, sch'ellas vulan prestar sezzas l'agid social persunal, ubain surdar quel ad ina regiun u ad ina corporaziun da vischnancas u a persunas priva­tas u sch'ellas vulan ch'il chantun surprendia quel agid. Per l'execuziun chantunala metta l'Uffizi dal servetsch social a quint a las vischnancas ils custs dal servetsch pertutgà mintgamai – sa basond sin fundaments transparents – en la relaziun dal dumber d'abi­tantas e d'abitants. La clav da repartiziun cuntegna ina cumponenta da solidaritad tranter las vischnancas respectivas.

La regenza parta la valitaziun da l'incumbensa, tenor la quala il sistem da l'agid social vertent funcziuna bain en general. La regulaziun da la finanziaziun actuala tegna uschè bain sco pussaivel quint da las devisas da la subsidiaritad – en il senn da l'incumbensa Albertin concernent il rinforzament da las vischnancas – e da l'equivalenza fiscala – en il rom da l'incumbensa cuminaivla existenta. En il rom da la refurma da la GF è vegnida adattada mo la finanziaziun, senza metter en dumonda las responsabladads vertentas concernent las cumpetenzas e concernent las incumbensas. La Regenza è pronta d'exa­minar la repartiziun da las incumbensas en l'agid social resguardond spezialmain las duas devisas numnadas. Igl è in giavisch d'ella che l'agid social vegnia purschì er en l'avegnir en ina moda che resguarda ils basegns da las burgaisas e dals burgais, effi­zienta ed en ina buna qualitad.

Sa basond sin questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond d'acceptar questa incumbensa.

6 da mars 2020