Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Conrad-Roner concernent las persunas d'instrucziun grischunas da la scolina

Sessiun: 08.12.2021

Igl è contestà ch'igl exista in basegn d'agir en Grischun en connex cun ils salaris da las persunas d'instrucziun da la scolina (PIS). Sco gia constatà savens, èn quests salaris ils pli bass da la Svizra ed els han dapi daditg effects negativs sin la recrutaziun da persunas d'instrucziun da la scolina en il chantun.

Per er vinavant avair avunda persunas d'instrucziun da la scolina per tut las scolas en noss chantun triling, oravant tut er en las scolas rumantschas, èsi indispensabel da meglierar las cundiziuns d'engaschament e da salari en il chantun e da las adattar al rest da la Svizra. I n'è betg fitg raschunaivel d'avair en Grischun ina SAP che porscha ina fitg buna scolaziun, sche bleras absolventas e blers absolvents, futuras PIS (tenor Plan d'instrucziun 21 «Persunas d'instrucziun dal ciclus 1», exact tuttina sco las persunas d'instrucziun da la scola primara da la 1. e 2. classa) emigreschan alura en auters chantuns.

Il Grischun è guardà sur l'entira Svizra il chantun cun il nivel da salari il pli bass per las PIS e quai anc signifitgantamain pli bass ch'il penultim.

La revisiun da la Lescha da scola en il chantun Grischun ch'è sin il program porscha l'occasiun d'auzar finalmain las cundiziuns d'engaschament sin in nivel fair ed uschia da cumbatter il maletg da professiun antiquà sco er la perdita da l'attractivitad dal lieu colliada cun quai. Principalmain sa tracti qua dals suandants puncts: da l'adattaziun dals salaris a quels da las persunas d'instrucziun da la scola primara; da l'obligatori d'ir a scolina, q.v.d. il Plan d'instrucziun 21 cumenza il 1. onn da scolina; d'ina cumpensaziun adequata per la funcziun da manar ina classa; sco er da las medemas cundiziuns d'engaschament cun dumber da lecziuns empè dad uras.

En vista a quests fatgs supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la Regenza da respunder las suandantas dumondas:

  1. Cun tge argumentaziun vegn giustifitgà il salari pli bass tar las PIS cun la medema scolaziun (Bachelor of Arts in Pre-Primary Education cun il titel persuna d'instrucziun da scola primara ciclus 1), cun la medema incumbensa d'instrucziun ed il medem champ d'activitad, cun la medema lavur impundida e las medemas incumbensas? Èsi previs da far in'adattaziun cun la revisiun parziala da la Lescha da scola?
  2. La scola è obligatorica e mo en il Grischun – sco unic chantun en l'entira Svizra – n'è la scolina betg obligatorica. Facticamain frequentan gia 98 pertschient dals SeS durant dus onns la scolina. Ils ulteriurs 2 pertschient sursiglian u frequentan trais onns la scolina. In obligatori na mida nagut vi da la pratica gia vivida. Il dretg sin ina buna furmaziun cumpletta duess valair per tut ils uffants.
  3. Vesa la Regenza er il basegn d'adattaziun tar la prestaziun da la funcziun da manar ina classa, sche quella na vegn betg indemnisada egualmain tar las PIS sco tar las autras persunas d'instrucziun dal ciclus 1, er sche las prestaziuns èn identicas? Intginas vischnancas han realisà quai ed indemniseschan correspundentamain. Ussa duess quai er vegnir onurà dal chantun e francà en la lescha.
  4. Co vegn declerada l'inegualitad tar ils temps da lavur, concretamain l'indemnisaziun en uras tar las PIS ed en lecziuns tar las persunas d'instrucziun da la scola primara? Calculà a moda equivalenta èn quai actualmain trais lecziuns per emna dapli per las PIS.

Cuira, ils 8 da december 2021

Conrad-Roner, Ellemunter, Märchy-Caduff, Baselgia-Brunner, Berweger, Bettinaglio, Bondolfi, Buchli-Mannhart, Cahenzli-Philipp, Caluori, Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Clalüna, Crameri, Danuser, Degiacomi, Deplazes (Rabius), Florin-Caluori, Föhn, Gartmann-Albin, Gugelmann, Hardegger, Hartmann-Conrad, Horrer, Kienz, Lamprecht, Michael (Donat), Müller (Favugn), Müller (Susch), Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Perl, Preisig, Rettich, Rutishauser, Schwärzel, Stiffler, Thomann-Frank, Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, Widmer (Favugn), Widmer-Spreiter (Cuira), Brändli Capaul, Costa, Fasani-Horath, Fetz, Pajic, Tomaschett (Cuira)

Resposta da la regenza

Tenor l'art. 7 al. 2 da la Lescha davart las scolas popularas dal chantun Grischun (Lescha da scola; DG 421.000) promova la scolina las forzas creativas da l'uffant e ses svilup fisic, mental, social ed emoziunal. Plinavant enritgescha la scolina il mund d'eveniments e d'experientschas da l'uffant e tgira l'expressiun linguistica da l'uffant.

Questa descripziun sin il stgalim da la lescha precisescha, tge impurtanza che vegn attribuida a la scolina. Ord vista da la Regenza èsi incontestà, ch'i dovra per il pratitgar la professiun en la scolina – ultra d'ina motivaziun intrinsica – er ina motivaziun extrinsica commensurada. Ella è er da l'avis ch'i ston vegnir examinadas las cundiziuns d'engaschament e da salari sin il stgalim da la scolina en il chantun Grischun, en il senn d'in meglierament da las cundiziuns d'engaschament.

Durant ils ultims sis onns è il Plan d'instrucziun 21 Grischun (PI21 GR) vegnì introducì cun success. Cun l'introducziun dal nov plan d'instrucziun èn er ils ciclus arrivads en il mintgadi da scola. Il stgalim da la scolina s'avischina uschia anc pli fitg al stgalim primar. L'integraziun da la scolina en il PI21 GR premetta – ord la perspectiva dal sistem – er novas scolaziuns. Correspundentamain vegnan tals studis purschids a partir dal semester d'atun 2022 a la Scola auta da pedagogia dal Grischun. Medemamain tegnan els quint dal nov model dals ciclus.

Tar la dumonda 1: Il studi da bachelor che vegn pretendì per il stgalim da la scolina, l'introducziun dal PI21 GR sco er in champ d'activitad cumparegliabel cun quel da las persunas d'instrucziun da la scola primara, cumbinà cun il fatg, ch'ils salaris da las persunas d'instrucziun da la scolina en il chantun Grischun èn ils pli bass en la cumparegliaziun svizra, inciteschan la Regenza d'examinar la situaziun da salari da las persunas d'instrucziun da la scolina en il rom da la proxima revisiun parziala da la Lescha da scola.

Tar la dumonda 2: Igl è previs d'examinar il tema «obligatori d'ir a scolina» en il rom da la revisiun parziala planisada da la Lescha da scola.

Tar la dumonda 3: A chaschun da la revisiun da la Lescha da scola planisada èsi previs d'examinar d'extender la lecziun da distgargia per persunas da classa da la scola primara e dal stgalim secundar I da nov er sin las persunas d'instrucziun dal stgalim da la scolina.

Tar la dumonda 4: Sa basond sin il PI21 GR ch'è lià als ciclus sco er sin il studi da bachelor per il stgalim primar e collià cun quai la vischinanza structurala pli gronda dals dus stgalims scolina e scola primara tegna la Regenza per bun, d'examinar l'introducziun da lecziuns (empè da fin ussa uras) sin il stgalim da la scolina. Quai betg mo sin fundament d'aspects sistemics, mabain er pervia d'aspects organisàtorics.

Per finir pon ins constatar, che la Regenza ha gia prendì enconuschientscha da la necessitad d'agir en tut ils puncts menziunads da las dumondas 1 fin 4. Tut las dumondas exprimidas da las sutsegnadras e dals sutsegnaders vegnan tractadas en il rom da la revisiun parziala currenta da la Lescha da scola e las propostas da realisaziun vegnan preschentadas en la procedura da consultaziun.

3. da favrer 2022