Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Collenberg concernent la surdada da vias chantunalas a las vischnancas

Sessiun: 16.02.2022

Il 1. da schaner 2016 èn entradas en vigur las revisiuns da la Lescha chantunala davart las vias (LVias) e da l'Ordinaziun davart las vias (OVias). En questas revisiuns èn il dretg d'ina via chantunala (art. 7 LVias), l'integraziun en la rait da vias chantunalas (art. 8 LVias) sco er l'exclusiun da la rait da vias chantunalas (art. 9 LVias) vegnids reglads per part da nov.

Sin basa da las novas disposiziuns vegni examinà periodicamain, sche questas vias a las fracziuns adempleschan anc las premis­sas per esser vias chantunalas da colliaziun. Tenor l'art. 7 al. 2 LVias ha mintga fracziun communala il dretg d'ina colliaziun chantunala, sche almain 30 persunas cun domicil stabel abitan là e sch'il dumber minimal d'abitantas e d'abitants è cumprovà durant trais onns consecutivs.

La disposiziun davart il dumber minimal d'abitantas e d'abitants occupa cunzunt las vischnancas cun fracziuns pitschnas. La midada demografica e l'emigraziun han segiramain procurà ils ultims onns per ina reducziun dal dumber d'abitantas e d'abitants en bleras fracziuns pitschnas. La reducziun dal dumber d'abitantas e d'abitants en las fracziuns pitschnas chaschuna sfidas multi­faras per las vischnancas. La surpigliada da vias chantunalas è ina grevezza supplementara per las vischnancas. Perquai ch'ils meds finanzials a favur da la finanziaziun speziala Vias èn avant maun tar il chantun Grischun, sa tschenta la dumonda, sch'igl è d'avantatg per il chantun Grischun da surdar la grevezza finanziala a las vischnancas. La legislaziun actuala resguarda unica­main il dumber d'abitantas e d'abitants per giuditgar, sch'ina via duai vegnir surdada a la vischnanca. Tut tenor la situaziun servan las vias er ad autras gruppas d'interess. Autras gruppas d'interess – sco per exempel possessuras e possessurs d'abitaziuns secundaras, turistas e turists, l'agricultura e l'economia forestala – sco er la situaziun finanziala da las vischnancas vegnan corre­spundentamain ignoradas dal tuttafatg.

Sut quest aspect vulan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders savair da la Regenza:

  1. È er la Regenza da l'avis che la surdada da vias chantunalas a las vischnancas po esser problematica per las vischnancas?
  2. Quantas vias èn vegnidas surdadas dapi l'entrada en vigur da la revisiun da la Lescha chantunala davart las vias?
  3. Quantas vias vegnan previsiblamain surdadas ils proxims 5 onns a las vischnancas sin basa da las disposiziuns davart il dumber minimal d'abitantas e d'abitants?
  4. Co giuditgescha la Regenza in'adattaziun dal dumber minimal d'abitantas e d'abitants a favur da las vischnancas (per exempel in dumber minimal da 10 u 20 abitantas ed abitants)?
  5. Co giuditgescha la Regenza l'integraziun d'ulteriurs criteris sco basa da giudicament per surdar vias chantunalas (per exempel impurtanza per il turissem, per l'agricultura e per l'economia forestala, finanzas communalas e.u.v.)?

Cuira, ils 16 da favrer 2022

Collenberg, Lamprecht, Epp, Berweger, Berther, Bettinaglio, Brandenburger, Brunold, Buchli-Mannhart, Cantieni, Casutt-Derungs, Crameri, Danuser, Della Vedova, Deplazes (Rabius), Derungs, Ellemunter, Felix, Florin-Caluori, Grass, Hardegger, Jochum, Kunfermann, Loi, Maissen, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Müller (Susch), Niggli-Mathis (Grüsch), Paterlini, Schutz, Tomaschett (Breil), Ulber, Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Landquart)

Resposta da la regenza

Gia l'onn 2005, en il rom da la revisiun totala da la Lescha davart las vias dal chantun Grischun (LVias; DG 807.100), han las vischnancas pertutgadas remartgà che questa revisiun tangheschia ils territoris ils pli debels dal chantun, ils quals sajan gia per­tu­tgads sproporziunadamain da midadas da structura. Vegnida crititgada concretamain era la proposta d'auzar il quorum minimal per fracziuns communalas da 30 sin 50 abi­tantas ed abitants. Per las federaziuns economicas e per singulas partidas politicas era il quorum minimal proponì en il sboz da consultaziun dentant memia bass. La Regenza ha decidì a favur da las vischnancas pertutgadas e laschà il dumber mini­mal d'abitantas e d'abitants tar 30 persunas.

Cun l'entrada en vigur da la revisiun parziala da la Lescha davart las vias il 1. da schaner 2016 è vegnida abolida la regulaziun vertenta per cas da direzza (art. 9 al. 4 LVias). Quai pervia da la refurma da la gulivaziun da finanzas en il chantun Grischun (refurma da la GF) ch'è entrada en vigur il 1. da schaner 2016. L'aboliziun è vegnida motivada cun quai che la renunzia a la regulaziun per cas da direzza stgaffeschia ina clera directiva per surpigliar resp. per surdar vias chantunalas e ch'il tractament inegual da las vischnancas areguard las colliaziuns da via vegnia eliminà. Per gre­vezzas finanzialas extraordinarias che pudessan manar ina vischnanca en ina situa­ziun finanziala d'urgenza, è previsa ina gulivaziun individuala d'inegualitads.

Tar la dumonda 1: I constat ch'i po resultar ina grevezza supplementara per ina vischnanca, sch'in traject d'ina via chantunala vegn transferì en la proprietad com­mu­nala. Facturs decisivs per la grevezza totala èn cunzunt la lunghezza totala da la rait da vias communalas, ses stadi u l'intensitad dal mantegniment. La gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas dal sistem da la gulivaziun da finanzas tegna quint da quai, uschia che almain ina part dals custs vegn cumpensada sur quest sistem.

Tar la dumonda 2: Tut en tut ha il chantun surdà 25,90 kilometers a las vischnancas, da quai 6,67 kilometers pervia d'in sutpassament dal quorum. Ils ulteriurs trans­feri­ments da proprietad èn d'attribuir per exempel a la construcziun d'in sviament dal vitg, al barat cun vias communalas u a la dumonda da la vischnanca da surpigliar voluntarmain ina via chantunala. Durant il medem temp ha il chantun surpiglià 13,35 kilometers vias da las vischnancas, da quai 6,54 kilometers sin basa dal quorum.

Tar la dumonda 3: Il dumber da kilometers da vias che vegnan surdads ils proxims 5 onns a las vischnancas sin basa dal quorum, dependa dal svilup dal dumber d'abi­tantas e d'abitants en las singulas fracziuns. Tenor la retschertga la pli actuala da l'onn 2021 èsi da quintar che var 24 kilometers vias chantunalas stoppian vegnir surdads a las vischnancas.

Tar la dumonda 4: La retschertga actuala da l'onn 2021 resguarda mo las vias chan­tunalas da colliaziun existentas a las fracziuns communalas. Quantas vias supple­mentaras ch'il chantun stuess surpigliar, sch'il quorum minimal per las fracziuns vegniss sbassà a 20 resp. a 10 abitantas ed abitants, n'è actualmain betg enconu­schent. Quai stuess l'emprim vegnir eruì tar las vischnancas cun agid d'enquistas correspundentas. Per mancanza da datas n'èsi per il mument betg pussaivel da giuditgar questa dumonda.

Tar la dumonda 5: Envers l'integraziun d'ulteriurs criteris ha la Regenza ina tenuta critica. En spezial ston ins esser precaut cun surpigliar uschenumnads criteris «loms» per betg periclitar il tractament egual da tut las vischnancas en il chantun. L'intro­duc­ziun da criteris «loms» cuntrafaschess plinavant al sistem da la gulivaziun da finan­zas, da maniera sumeglianta sco sch'ins avess mantegnì la regulaziun per cas da direzza. Tras la regulaziun actuala pon ins eruir facilmain ed en moda transparenta per tuttas e tuts, sch'ina tscherta fracziun ha il dretg d'ina via chantunala u betg.

22 d'avrigl 2022