Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Crameri concernent animals da rapina gronds: segirezza da la populaziun

Sessiun: 15.06.2023

La fin da l'onn 2022 han ins dumbrà almain 94 lufs en il chantun Grischun e confermà diesch trieps sin il territori chantunal. Il medem onn han animals da rapina gronds stgarpà 517 animals da niz, quai ch'è ina duplicaziun cumpareglià cun l'onn precedent (242). En la sessiun da favrer 2023 ha la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen explitgà, ch'il dumber da lufs s'augmentia cuntinuadamain en il Grischun e che la populaziun da lufs sa chattia anc adina en la fasa da la creschientscha exponenziala (PCG sessiun da favrer 2023, p. 684 s.). Perquai ston ins partir dal fatg, ch'il dumber d'animals da niz stgarpads vegnia a s'aug­mentar vinavant, nun che la revisiun da la Lescha e da l'Ordinaziun da chatscha da la Confederaziun mussia finalmain ses effect. Pervia da l'augment dal dumber d'animals da rapina gronds en il chantun Grischun èn l'agricultura sco er l'economia d'alp confruntadas cun sfidas massivas, cun custs supplementars considerabels e cun intschertezzas. Pli e pli vegn er il turissem sut squitsch. Persunas indigenas, giasts sco er visitadras e visitaders na sa sentan betg pli segirs. Ina periclitaziun da persunas tras animals da rapina gronds na po betg vegnir exclusa. Ins sto quintar dapertut e da tut temp cun inscunters privlus, cunzunt la saira ed ordaifer las vias e sendas. Sendas da viandar ston vegnir clausas u serradas; in'excursiun u ina spassegiada la saira vul esser bain ponderada. Da l'exteriur èn enconuschents differents rapports davart inscunters privlus cun animals da rapina gronds. Ins sto temair, ch'i vegnia a dar tals incidents er tar nus.

En vista a quests fatgs sa tschentan las suandantas dumondas:

  1. Co stuess la problematica dals animals da rapina gronds vegnir prendida per mauns ord vista da la Regenza?
  2. Ha la Regenza enconuschientschas d'attatgas u d'avischinaziuns d'animals da rapina gronds a persunas?
  3. Tge mesiras ha la Regenza l'intenziun da prender per proteger la populaziun?
  4. Exista in concept da protecziun per la populaziun u èsi previs d'elavurar in tal?
  5. Tgi surpiglia la responsabladad, sch'il luf attatga umans, e tgi surpiglia la responsabladad, sche animals da rapina gronds na pon betg vegnir eruids sco auturs dal donn, per exempel en cas nua che muntaneras èn ruttas ora u fugidas?

Claustra, ils 15 da zercladur 2023

Crameri, Butzerin, Roffler, Adank, Altmann, Beeli, Berther, Bettinaglio, Binkert, Brandenburger, Brunold, Bundi, Candrian, Casutt, Cola Casaulta, Collenberg, Cortesi, Della Cà, Derungs, Dürler, Epp, Föhn, Furger, Gansner, Gort, Grass, Hartmann, Jochum, Kienz, Kocher, Kohler, Krättli, Lamprecht, Lehner, Loepfe, Loi, Luzio, Mani, Menghini-Inauen, Messmer-Blumer, Metzger, Michael Beni (Donat), Righetti, Salis, Sax, Sgier, Spagnolatti, Stocker, Tomaschett, Ulber, von Tscharner, Widmer, Wieland, Zanetti (Sent)

Resposta da la regenza

L'augment dal dumber da lufs e – collià cun quai – l'augment dal dumber d'animals da niz stgarpads da lufs en il Grischun, evocheschan en la populaziun adina puspè er la dumonda, quant enavant che l'uman è periclità tras animals da rapina gronds. Suenter ch'in urs ha mazzà questa primavaira in jogger en il Trentin, ha quest tema survegnì ina nova dimensiun.

Tar la dumonda 1: La via ch'il chantun Grischun ha prendì ils ultims 25 onns are­guard il tractament d'animals da rapina gronds, en spezial la prelevaziun svelta d'animals problematics, sto vegnir cuntinuada consequentamain. En quest connex ston las pussaivladads ch'èn vegnidas stgaffidas tras la revisiun da l'Ordinaziun da chatscha l'onn 2023 e lura tras la revisiun da la Lescha da chatscha, vegnir realisa­das da maniera gist uschè consequenta.

Tar la dumonda 2: Ils ultims 25 onns n'èn nagins umans vegnids attatgads d'animals da rapina gronds. Percunter han ins observà gia differentas avischinaziuns e cunzunt svilups negativs areguard l'endisada da l'urs e dal luf a l'uman. En tut ils cas ha la Regenza – ensemen cun il departament responsabel e cun l'Uffizi da chatscha e pestga – exaurì il spazi d'agir legal per reducir las ristgas: ils onns 2008 e 2013 min­tgamai cun sajettar in urs problematic, l'onn 2018 cun sajettar immediatamain in luf malsaun e l'onn 2022 la finala cun sajettar in luf problematic en applicaziun da la clausula generala da polizia.

Tar la dumonda 3: La Regenza ha l'intenziun da cuntinuar cun la via prendida e d'ap­plitgar las novas pussaivladads legalas, ch'èn vegnidas integradas en la Lescha da chatscha er grazia a las experientschas dal Grischun.

Tar la dumonda 4: I existan concepts naziunals per il luf e per l'urs, ch'èn vegnids in­fluenzads decisivamain da las experientschas dal Grischun, ma er da l'entira Europa. Mesiras sin basa da quests concepts han dentant mo success, sche situaziuns cri­ticas vegnan annunziadas svelt a la surveglianza da chatscha. Mo lura pon ils con­cepts vegnir realisads en moda adequata ed a temp util, tras quai ch'ils guardiaselva­schina sco er las referendarias ed ils referendaris valiteschan objectivamain las situa­ziuns da privel ed elimineschan talas cun ils meds adattads en il rom giuridicamain admissibel. Per realisar en moda efficazia ils concepts da protecziun dovri dentant il persunal necessari sco er ina surveglianza da chatscha cun in equipament modern. Qua sto il chantun anc far ulteriuras investiziuns. Situaziuns actualas en ils pajais vischins mussan la funcziun-clav da las forzas spezialisadas, per exempel permis­siuns da sajettar betg exequidas en il Tirol u il tractament nunprofessiunal da l'urs brin Bruno en Baviera l'onn 2006.

Tar la dumonda 5: L'Uffizi federal d'ambient ha elavurà il matg 2012 in'expertisa giuri­dica en connex cun l'appariziun da l'urs brin. Questa expertisa vala er per dumondas da responsabladad en connex cun il luf. Consequentamain è il luf in animal selvadi indigen che viva en libertad e che vala sco uschenumnada res nullius, pia sco chaus­sa senza patrun. Sche las autoritads ageschan pia tenor las basas giuridicas ver­ten­tas ch'èn concretisadas en il concept «Luf» da la Confederaziun, n'exista nagina basa giuridica per ina pretensiun da responsabladad envers il stadi resp. envers las auto­ritads statalas. Il dretg da chatscha na prevesa betg d'indemnisar «donns in­di­rects» chaschunads tras animals selvadis. Quest dretg sa restrenscha a l'indemnisaziun da donns da selvaschina en il guaud, vi da culturas agriculas e vi d'animals da niz. Per donns che resultan tras muntaneras ruttas ora u fugidas, vegn applitgà il dretg da responsabladad resp. d'assicuranza usità, en spezial la responsabladad da la pos­sessura u dal possessura dals animals. La dumonda, quant lunsch che l'obligaziun d'avair quità resp. la responsabladad da la possessura u dal possessura dals ani­mals duai ir e tge mesiras ch'èn necessarias, vegn respundida tras la giurisdicziun, che resguarda er svilups pli novs.

31 d'avust 2023