La Regenza ha approvà in project da la vischnanca da San Murezzan per la correcziun da l'Ovel da la Resgia e garantì a la vischnanca contribuziuns tenor la Lescha davart la correcziun dals curs d'aua sco er tenor la cunvegna da program da la NGF cun la Confederaziun, sectur «Privels da la natira gravitativs tenor la Lescha davart la correcziun dals curs d'aua». Als custs budgetads da 4,6 milliuns francs ha ella concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain 920 000 francs e disponì ina contribuziun federala da maximalmain 1,61 milliuns francs. Plinavant ha la Regenza garantì a la vischnanca ina contribuziun chantunala da maximalmain 207 000 francs tenor la Lescha davart las vias.

L'Ovel da la Resgia è in torrent che nascha en il territori Munt da San Murezzan e che sbucca amez il territori d'abitadi da San Murezzan en il Lai da San Murezzan. Per franar l'activitad d'erosiun è il curs da l'aual vegnì stabilisà en il passà cun rempars da correcziun e cun in collectur da glera. En il rom da las inspecziuns periodicas ha la vischnanca da San Murezzan constatà, ch'ils rempars existents han donns. In'analisa detagliada dals privels ha plinavant mussà, ch'igl è necessari d'amplifitgar il sistem da rempars existents per tegnair quint dal fatg ch'il basegn da segirezza per il territori d'abitadi è s'augmentà.

Il project prevesa mesiras da construcziun en trais parts da l'aual: En l'emprima part duain vegnir remplazzads rempars da lain. En la segunda part sutpassa l'aual la Via Tinus tras in tumbin. Quel vegn remplazzà tras in nov tumbin ch'è circa 30 meters lung e che ha in'avertura da 2,7 meters ladezza e da 2,2 meters autezza. Quai basta per deviar l'aua e la glera en cas d'aua gronda, senza ch'il tumbin sa staupia. Per retegnair laina da grava e gronds rizoms duai plinavant vegnir montada ina rait en il letg da l'aual sur il tumbin. En questa part vegn plinavant construì in collectur da glera cun in volumen da retenziun da circa 600 meters cubic. En la terza part curra l'aual tras in territori stip e glischnus. Set novs rempars da betun duain stabilisar il letg dal torrent e las scarpas lateralas da las rivas. Supplementarmain èn previsas trais serras cun averturas verticalas, che mettan a disposiziun spazi da retenziun per totalmain circa 225 meters cubic material da glera.

 

© Büro WNT

La Regenza ha approvà il project «Batschigl d'aua da stizzar fieu Munt» da la vischnanca da Trun ed ha garantì ad ella ina contribuziun chantunala da maximalmain 360 000 francs. Il project cumpiglia la construcziun d'in batschigl d'aua da stizzar fieu en il territori Munt Dado en il nordost dal vitg da Trun. L'execuziun dal project dura 2 onns. Las mesiras previsas correspundan al Concept chantunal da prevenziun cunter incendis da guaud 2030.

Ils guauds en il territori dal project protegian ils abitadis ed ils areals da mastergn da las fracziuns Campliun, Gravas, Caltgadira, Darvella, Flutginas, la via chantunala da colliaziun (H19) sco er la lingia da la Viafier retica cunter lavinas, crudadas da crappa, bovas e sbuvadas. Ultra da quai servan ils guauds per part er a la producziun da laina. Per ademplir duraivlamain questas funcziuns ston ils guauds vegnir tgirads e cultivads correspundentamain.

La ristga ch'i pudess dar in incendi da guaud vegn augmentada tras ils facturs natirals da setgira e da vent. Incendis da guaud na pon betg mo vegnir chaschunads tras l'uman, mabain er tras eveniments natirals sco chametgs. En il territori dal project n'existan – cun excepziun dal batschigl d'aua da stizzar fieu vid (100 m3) sin l'alp Punteglias – nagins lieus da retratga d'aua natirals, sco lais u auals, che permettessan da retrair aua da stizzar fieu cun agid da helicopters, d'autos-cisterna u da pumpas.

 

La Regenza ha approvà il project «Renovaziun da la via d'avertura dal guaud chantunal Zavragia» en la vischnanca da Trun. L'execuziun dal project dura 2 onns. Ils custs èn calculads cun 695 000 francs.

La via da guaud «Via Val Sura», che duai vegnir renovada, sa chatta en la vischnanca da Trun ed appartegna al guaud chantunal Zavragia. Il traject pertutgà fa part dal project chantunal d'emplantaziun, da correcziun e da drenascha Zavragia. Las mesiras da renovaziun cumpiglian la renovaziun da la stresa d'isada e da la stresa da basa (sin ina lunghezza da 650m), il remplazzament da traversas, la renovaziun da mirs da sustegn da tuttas duas varts da la via, la renovaziun d'ina paraid da pitgas francadas sco er l'engrondiment dals elements da drenascha. Las chaschas da lain vegnan remplazzadas per gronda part tras paraids Larssen. En il lieu da donn a l'ur superiur da la via vegn construida ina nova chascha da lain per stabilisar la scarpa. L'entira renovaziun da la via da guaud ha lieu sin il trassé existent.

La finamira è quella da pussibilitar ina cultivaziun effizienta dal guaud da protecziun, da garantir il transport da laina or dal guaud sco er da procurar per l'accessibladad dal guaud a lunga vista e per in access segir als rempars da protecziun e da drenascha en la Val Zavragia.

La Regenza ha approvà il project «Construcziun d'ina nova via da maschinas Toua, Preda» da la vischnanca da Bravuogn Filisur ed ha garantì ad ella ina contribuziun chantunala da maximalmain 158 360 francs.

Il guaud en il territori Toua è determinà en il Plan per il svilup dal guaud (PSG) 2018+ Grischun Central / Moesano sco territori d'avertura prioritar cun potenzial d'optimaziun. 17 da las 27 hectaras surfatscha da guaud en il perimeter dal project èn classifitgadas sco guaud da protecziun. Quel protegia la via chantunala da colliaziun Casti – La Punt, la lingia da la Viafier retica che fa part dal patrimoni cultural mundial da la UNESCO, sco er il conduct da current ferm da Swissgrid che traversa il guaud dal vest a l'ost. Pervia da l'avertura insuffizienta, pervia da las relaziuns topograficas difficilas e pervia dal conduct d'auta tensiun è ina cultivaziun effizienta dal guaud pussaivla mo limitadamain. Plinavant difficultescha il conduct d'auta tensiun il transport da laina cun helicopters. Il territori è situà sin ina flanca sid ed è uschia exponì spezialmain al privel d'incendis da guaud. En cas d'in incendi fiss l'access al territori fitg difficil.

Il project ha la finamira da garantir ina cultivaziun effizienta dal guaud da protecziun, da procurar che la laina possia vegnir transportada davent en moda segira e da pussibilitar l'avertura dal guaud a lunga vista. El cumpiglia la prolungaziun da la via d'access ch'è gia vegnida erigida en connex cun la construcziun dal nov tunnel da l'Alvra II en vista a la gestiun dal material d'exchavaziun en il territori Piazzettas. Plinavant cuntegna il project la prolungaziun da la via da maschinas per 145 meters davent da la via da l'Alvra fin a l'access a la via da maschinas a l'ur ost da l'areal da deponia da la Viafier retica sco er la prolungaziun da la via da maschinas per 110 meters a l'ur vest da l'areal da deponia. Ultra da quai vegn stgaffida ina plazza da preparaziun a la fin da la via nova. Questa nova via da maschinas e la plazza d'installaziun servan sco avertura da basa per l'utilisaziun da cranas a cabel.

La Regenza ha approvà la revisiun parziala da la planisaziun locala da Malans, che la vischnanca aveva concludì ils 26 d'october 2023. Uschia vegnan stgaffidas las premissas per ademplir las prescripziuns dal dretg da planisaziun surordinà.

Sin basa da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori e dal Plan directiv chantunal en il sectur da l'abitadi ha la vischnanca da Malans examinà ed adattà las zonas da construcziun areguard la grondezza, la dimensiun e l'utilisaziun. Tut en tut ha ella reducì sias zonas d'abitar, maschadadas e dal center (ZAMC) per var 1505 meters quadrat. Plinavant èn vegnidas determinadas differentas mesiras per promover il svilup da l'abitadi vers anen, sco azonaziuns, l'augment dals grads d'utilisaziun, la garanzia da spessezzas minimalas ed il relasch d'obligaziuns da far planisaziuns consecutivas. Sin basa dal model directiv communal dal territori (MDCT) ha la vischnanca plinavant designà territoris futurs d'engrondiment da l'abitadi, quai en furma d'ina zona per l'utilisaziun futura da construcziun. Cun excepziun d'arrundaziuns subordinadas n'èn previsas naginas enzonaziuns en las ZAMC. Plinavant èn planisadas differentas mesiras areguard ils parcadis ed areguard il svilup dal territori da lavur Karlihof. Ultra da quai èsi vegnì determinà, che midadas da zona ed azonaziuns valan sut tschertas circumstanzas sco causals supplementars per incassar ina taxa da plivalur. La taxa vegn fixada en general a 40 pertschient. La finala è l'entir project da planisaziun vegnì accordà cun ils pli novs plans da la mesiraziun uffiziala e cun las prescripziuns da la digitalisaziun.

© Foto: Andrea Badrutt Chur