Ils 9 da matg 2025 han ils VERDS Grischun inoltrà al Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) ina petiziun cun il titel «Proteger l'aua da baiver – sanar la deponia da la Ems-Chemie!», quai cun ina glista da 1715 petiziunarias e petiziunaris. La petiziun sa referescha a la disposiziun da fixar mesiras da surveglianza per lieus contaminads, che l'Uffizi per la natira e l'ambient ha relaschà ils 7 da mars 2025. Tant la vischnanca da Domat sco er il WWF han inoltrà al DECA in recurs administrativ cunter questa disposiziun. Cun la petiziun vegn il schef dal DECA resp. la Regenza supplitgada da procurar, che la deponia Rusna da Furns vegnia sanada; tras ina petiziun n'èsi però betg pussaivel d'intervegnir en ina procedura da meds legals currenta. La Regenza ha prendì enconuschientscha da la petiziun.

Enconuschientscha da la petiziun

La Regenza ha concedì a l'Associazione 100% (bio) Valposchiavo ina contribuziun chantunala maximala da var 195 300 francs per l'ulteriur project parzial «Rifugio Alpe San Romerio», che duai vegnir realisà en il rom dal project general «100% (bio) Valposchiavo». La contribuziun chantunala stat sut la resalva, che la Confederaziun concedia ina contribuziun federala da 244 100 francs e che la finanziaziun restanta saja garantida.

«100% (bio) Valposchiavo» è in project voluminus per il svilup regiunal (PSR), ch'è vegnì lantschà gia l'onn 2019. Il PSR, che cumpiglia actualmain 16 projects parzials, vegn ussa cumplettà cun in nov project parzial: la chamona da muntogna Alpe San Romerio. Questa chamona è situada sin circa 1800 ms.m. sur la riva sanestra dal Lago di Poschiavo. Cun sia baselgina orasum in grip è San Romerio in simbol impurtant da la Val Puschlav. En il rom dal project duai la chamona existenta vegnir renovada, per che la purschida agroturistica correspundia a las aspectativas dals giasts d'ozendi. Il project prevesa ultra da quai la construcziun d'in nov edifizi multifuncziunal e neutral al clima. Planisads èn ina bargia, in local da tecnica, in bogn cun duscha, ina lavandaria, in local d'elavuraziun sco er in deposit. Ina giada che las lavurs èn terminadas, utilisescha l'edifizi funtaunas d'energia regenerablas e producescha avunda aua chauda.

La Regenza ha approvà il project d'exposiziun per la correcziun da la via da Val S.Pieder tranter Schlifras e Neufundland en la vischnanca dad Ilanz/Glion. Ils custs totals da quest project èn budgetads cun 2,89 milliuns francs.

La via da Val S.Pieder è ina part da la rait chantunala da vias da colliaziun e dat access a la vischnanca da Val S.Pieder. La ladezza dal vial tranter Schlifras e Neufundland na correspunda betg pli a las pretensiuns che valan ozendi per ina via chantunala da colliaziun. Ultra da quai è l'allontanament da l'aua da la via donnegià sin tocs pli lungs. En il rom dal project èsi previs da reparar la surstructura da la via sco er da meglierar la geometria da la via en ils secturs stretgs e nunsurvesaivels. Quai augmenta la segirezza dal traffic. Il nov trassé suonda per gronda part la via da Val S.Pieder existenta. Il profil traversal correspunda al standard da construcziun determinà.

 

La Regenza ha elegì il cusseglier guvernativ Peter Peyer sco represchentant dal chantun Grischun en il cussegl dal concordat da la Surveglianza da la LPP e da las fundaziuns dals chantuns Turitg, Glaruna, Schaffusa, Appenzell Dadora, Appenzell Dadens, Son Gagl, Grischun, Turgovia e Tessin. El è vegnì elegì per la perioda d'uffizi 2026 fin 2029.

Il chantun Grischun è sa participà ils 10 da favrer 2025 a la Cunvegna interchantunala davart la surveglianza da la LPP e da las fundaziuns dals chantuns numnads (CISLF). Perquai ch'er tut ils auters chantuns vegnan probablamain anc a declerar quest onn lur participaziun, entra la CISLF previsiblamain en vigur il 1. da schaner 2026. En il chantun Grischun surveglia quest institut interchantunal da qua d'envi las instituziuns dal provediment professiunal (cassas da pensiun). Las uschenumnadas fundaziuns classicas vegnan vinavant survegliadas dal chantun sez.