La fin da fanadur 2025 ha il chantun Grischun inoltrà a l'Uffizi federal d'ambient (UFAM) in'emprima dumonda per regular proactivamain la populaziun da lufs. Il UFAM ha approvà la dumonda dal chantun per sis trieps da lufs.
Tenor las enconuschientschas actualas èn da preschent confermads 12 trieps da lufs en il chantun Grischun (10 trieps en il chantun, 2 al cunfin). Plinavant datti indizis, ch'i saja sa furmà in nov triep da lufs en l'Engiadina Bassa. Uschia è il dumber da trieps da lufs ch'èn actualmain enconuschents, sin in nivel sumegliant sco la stad 2024 (10 trieps en il chantun, 3 al cunfin). Per il mument èn las infurmaziuns davart las populaziuns e davart ils conflicts anc incumplettas. Tenor l'experientscha spetga l'Uffizi da chatscha e pestga (UCP) numnadamain vers la fin da la stad d'alp ulteriuras cumprovas d'animals giuvens ed eventualmain er anc ulteriurs trieps da lufs.
Dus terzs dals lufs giuvens en sis trieps
«Ils 26 d'avust 2025 ha il UFAM approvà la dumonda dal chantun Grischun da regular proactivamain sis trieps da lufs», di Adrian Arquint, il co-manader da l'Uffizi da chatscha e pestga. En tut ils trieps, en ils quals èn vegnids confermads lufs giuvens, dastgan damai vegnir sajettads maximalmain dus terzs dals lufs giuvens confermads. Actualmain pertutga quai 19 lufs giuvens en ils suandants sis trieps: Stagias, Calderas, Muchetta, Jatzhorn, Seta ed Älpelti.
Ils 31 da fanadur 2025 ha il chantun Grischun inoltrà a la Confederaziun in'emprima dumonda da pudair sajettar a partir dal 1. da settember 2025 fin dus terzs dals animals giuvens cumprovads en tut ils trieps, nua ch'i dat indizis concrets u cumprovas concretas da lufs giuvens actuals. En trieps ch'èn mitschads pliras giadas da las mesiras per la protecziun da muntaneras u che han attatgà pliras giadas arments, vegni dumandà da sajettar l'entir triep. Pervia da las premissas pli rigurusas per sajettar entirs triep, n'ha il chantun actualmain anc inoltrà nagina dumonda correspundenta a la Confederaziun.
Management da lufs adaptiv sco process d'optimaziun a lunga vista
I sa tracta da la segunda regulaziun proactiva da la populaziun da lufs durant l'entir temp da regulaziun che dura dal 1. da settember 2025 fin ils 31 da schaner 2026. La regulaziun dals lufs vegn planisada tenor ils medems criteris sco l'onn avant. «I dovra ussa plirs onns experientscha e datas davart la regulaziun dals lufs per obtegnair resultats signifitgants davart ses effect», di Adrian Arquint. «Sin fundament da las experientschas vegn la regulaziun optimada cuntinuadamain ils proxims onns.»
Durant la chatscha auta e la chatscha speziala survegn la surveglianza da chatscha sustegn da las chatschadras e dals chatschaders. Per pudair gidar a regular ils lufs, ston las chatschadras ed ils chatschaders absolver ina saira da scolaziun che vegn realisada da l'Uffizi da chatscha e pestga. Er tenor la nova Ordinaziun da chatscha n'è il luf anc adina nagina spezia d'animals permessa per la chatscha. Ils lufs sajettads da chatschadras e chatschaders restan en possess dal chantun.
Reducir conflicts, augmentar la timiditad
Questas mesiras da regulaziun han la finamira da spaventar ils lufs. Lufs timids èn in med per limitar il dumber d'animals da niz stgarpads ad ina dimensiun supportabla, quai sin nivel chantunal sco er sin nivel dal singul manaschi agricul. Las mesiras duain contribuir ad ina populaziun da lufs cun structuras natiralas e cun effects positivs en tut il chantun.
Emprima dumonda, ulteriuras pon suandar
Quest onn è quai l'emprima ordinaziun per regular proactivamain la populaziun da lufs. Tut tenor il cumportament da singuls trieps vegn il chantun Grischun ultra da quai ad inoltrar a la Confederaziun dumondas per sajettar entirs trieps. L'Uffizi da chatscha e pestga vegn mintgamai ad infurmar sin sia pagina d'internet davart ulteriuras ordinaziuns. En il «Monitoring dal management dal luf» vegnan plinavant publitgads mintga mais las cifras ed ils eveniments ils pli impurtants en connex cun la regulaziun.
Infurmaziuns:
Dr. Adrian Arquint, co-manader da l'Uffizi da chatscha e pestga, tel +41 81 257 38 91 (cuntanschibel da las 10.00 fin las 11.00), e‑mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch
Responsabladad: Uffizi da chatscha e pestga