Il preventiv 2026 mussa in surpli d'expensas da 111,3 milliuns francs (onn avant: 87,2 miu.). Il deficit pli aut è d'attribuir principalmain al grond augment da las expensas en ils fatgs da sanadad, socials e da furmaziun. Las investiziuns nettas che vegnan finanziadas dal chantun creschan ad ina valur da record da pli che 370 milliuns francs. Il plan da finanzas 2027–2029 mussa medemamain gronds deficits tranter 163 e 179 milliuns francs. Las directivas da la politica da finanzas na permettan nagin spazi d'agir per chargias supplementaras da las finanzas chantunalas.
Las valurs caracteristicas dal preventiv 2026 sa preschentan sco suonda:
Grond augment da las expensas
En il quint economic mussa il preventiv 2026 in resultat total cun in surpli d'expensas da 111,3 milliuns (onn avant: 87,2 miu.), quai cun custs operativs da 3068,7 milliuns e cun in retgav operativ da 2926,6 milliuns.
Ils custs totals en il quint economic creschan cun 3,1 pertschient cleramain pli fitg ch'ils retgavs che s'augmentan per 2,4 pertschient. En cumparegliaziun cun l'onn avant s'augmenta pia il deficit dal preventiv. Responsabel per quai è principalmain il grond augment tar ils custs da transfers (+7,4 %). Circa in terz da quai (resp. 33,3 miu.) è d'attribuir a las contribuziuns per ils secturs da las premias da l'assicuranza da malsauns sco er als ospitals ed a las clinicas (incl. SPGR). Ma er las contribuziuns per ils fatgs da furmaziun e per ils fatgs socials s'augmentan fitg, tranter auter pervia da la nova Lescha davart las scolas popularas e pervia da las contribuziuns pli autas per la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia.
Percunter èn budgetads13,5 milliuns damain per ils custs materials e da manaschi ( 3,6 %). Ils custs da persunal creschan cun 0,5 milliuns (+0,1 %) cleramain pli pauc che anc en il preventiv da l'onn avant (+3,9 %). Pervia da la chareschia moderada na prevesa il preventiv 2026 nagina cumpensaziun da chareschia (onn avant: 6,6 miu.).
Ils retgavs creschan cleramain pli pauc. Tar las taglias sin las entradas da las persunas natiralas sentan ins las consequenzas dal sbassament dal pe da taglia per 5 pertschient a partir da l'onn fiscal 2024 sco er la cumpensaziun da la progressiun fraida l'onn 2026: Cumpareglià cun l'onn avant s'augmentan questas taglias per 1,0 pertschient. Ils pajaments dependents da las resursas or da la Gulivaziun da finanzas naziunala (NGF) subeschan en il retgav da transfers in'ulteriura reducziun per 15,8 milliuns – malgrà contribuziuns cumplementaras da 37,2 milliuns. Questa reducziun è la consequenza da la forza da resursas creschenta dal chantun Grischun en la cumparegliaziun interchantunala. Ina gronda malsegirezza datti en connex cun la distribuziun da la Banca naziunala svizra (BNS) ch'è budgetada en ina dimensiun da 30,6 milliuns.
Investiziuns da record
Las investiziuns nettas che vegnan finanziadas dal chantun creschan per 19,5 milliuns a totalmain 373,6 milliuns. Ellas cuntanschan uschia ina nova valur da record. Ina gronda part da las expensas d'investiziun pertutgan ils projects currents sco per exempel il nov Center da scola auta spezialisada dal Grischun a Cuira. Spezialmain fitg s'augmentan las contribuziuns ad investiziuns da terzs (+35,2 miu., +21,1 %). Tranter quellas è per exempel la contribuziun a la vischnanca d'Alvra en la dimensiun da 20 milliuns per il project da dischlocar Brinzauls.
Directivas da la politica da finanzas
Il preventiv 2026 observa sis da las otg directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond. Betg observada vegn la directiva nr. 3 concernent la quota statala dal chantun areguard l'augment da las expensas totalas. Er betg observada vegn la directiva nr. 7 concernent il spustament da grevezzas. Quai pervia da la chargia supplementara dal chantun tras la nova Lescha davart las scolas popularas, tras la «KITA Plus» en il rom da la nova Lescha davart la promoziun da la tgira d'uffants cumplementara a la famiglia (LTGU) e tras la Lescha da sustegn. En quests secturs surpiglia il chantun custs che fissan da finanziar tras las vischnancas.
Perspectiva
Per l'onn 2025 pon ins far quint cun in surpli dal retgav da circa 40 milliuns en il resultat operativ 2025. En quest resultat n'èn anc betg cuntegnids l'apport da 200 milliuns en la finanziaziun speziala Protecziun dal clima ed innovaziun sco er l'augment da la prefinanziaziun per contribuziuns d'investiziun ad infrastructuras relevantas per il sistem en la dimensiun da 35 milliuns. Consequentamain vegni stimà, ch'il resultat final po importar fin minus 200 milliuns. Uschia vegn l'agen chapital a libra disposiziun diminuì sistematicamain. En quest connex stoi vegnir resguardà, che la diminuziun planisada da l'agen chapital na pericliteschia betg a lunga vista l'equiliber da las finanzas dal chantun. En vista a las proximas sfidas supplementaras (tranter auter il pachet da distgargia 27 da la Confederaziun, l'aboliziun da l'atgna locaziun) èsi da tegnair mesira cun ulteriuras chargias da las finanzas chantunalas, per che las directivas da la politica da finanzas possian vegnir observadas er en l'avegnir.
Il Cussegl grond vegn a tractar il preventiv 2026 en la sessiun da december 2025.
Agiuntas:
Dapli infurmaziuns:
Gulivaziun da finanzas 2025
Infurmaziuns:
Cusseglier guvernativ Martin Bühler, schef dal Departament da finanzas e vischnancas
Las dumondas vegnan coordinadas da Seraina Hostettler, responsabla per la communicaziun dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 05, e‑mail Seraina.Hostettler@dfg.gr.ch
Responsabladad: Regenza