Mesiras da la planisaziun dal territori chaschunan per natira augments resp. reducziuns da la valur d'in bain immobigliar u d'ina immobiglia. En la lescha federala davart la planisaziun dal territori èsi fixà che proprietarias e proprietaris che ston acceptar ina svalitaziun da lur bain immobigliar pervia d'ina mesira da la planisaziun vegnian indemnisads dal maun public (LPT art. 5 al. 2).
En la medema lescha davart la planisaziun dal territori dal 1979 vegnan ils chantuns incumbensads da reglar en la lescha chantunala la cumpensaziun dals avantatgs. Questa incumbensa legislativa n'han blers chantuns betg ademplì, tranter quels er il Grischun.
En il Grischun deleghescha la lescha chantunala davart la planisaziun dal territori l'incumbensa a las vischnancas sut la cundiziun che las vischnancas possian fixar ina cumpensaziun dals avantatgs mo en in contract e betg far valair ella cunter la voluntad da la persuna pertutgada (LPTGR art. 19 al. 3). La consequenza da quai po esser che plivalurs, che resultan per la vischnanca tar midadas impurtantas dal plan da zonas, na vegnan betg gulivadas, perquai che las proprietarias ed ils proprietaris dals bains immobigliars pertutgads refusan la cunvegna contractuala.
En vista a la creschientscha rasanta ed a l'activitad da construcziun intensiva dals ultims onns en tschertas vischnancas da noss chantun survegn la planisaziun dal territori ina rolla adina pli impurtanta. Ella sto far frunt a la destructuraziun da la cuntrada e – senza franar la creschientscha economica – proteger l'ambient natiral sco er mantegnair opziuns da svilup per generaziuns futuras.
En quest connex èsi impurtant che las vischnancas possian far valair consequentamain las mesiras da la planisaziun dal territori. La cumpensaziun da plivalurs che resultan da la planisaziun è en quest connex – premess ch'ella possia vegnir fixada en la lescha – in med nizzaivel.
Perquai vegn la regenza envidada da formular da nov l'art. 19 LPTGR e da preschentar al cussegl grond ina midada da la lescha correspundenta. Las vischnancas dal Grischun duain survegnir uschia la pussaivladad da reglar en la lescha la cumpensaziun da plivalurs che resultan da la planisaziun.
Cuira, ils 8 da december 2011
Müller, Baselgia-Brunner, Barandun, Berther (Camischolas), Bezzola (Samedan), Bucher-Brini, Caluori, Davaz, Della Vedova, Engler, Foffa, Fontana, Frigg-Walt, Furrer-Cabalzar, Gartmann-Albin, Grass, Gunzinger, Hitz-Rusch, Jaag, Jenny, Kappeler, Kasper, Kollegger (Malix), Locher Benguerel, Mani-Heldstab, Marti, Meyer-Grass, Michael (Castasegna), Michel, Niederer, Noi-Togni, Parolini, Peyer, Pfenninger, Pult, Rathgeb, Stiffler (Tavau Plaz), Thöny, Trepp, Troncana-Sauer, Waidacher, Degonda, Deplazes, Monigatti
Resposta da la regenza
Sco ch'i vegn menziunà correctamain en l'incumbensa dat l'art. 19 al. 3 vertent da la lescha davart la planisaziun dal territori per il chantun Grischun (LPTGR) la cumpetenza a las vischnancas da fixar ina cumpensaziun da la plivalur che resulta da la planisaziun, p.ex. en cas d'enzonaziuns, en in contract cun ils proprietaris da bains immobigliars pertutgads. L'intent da questa incumbensa è quel d'adattar l'art. 19 al. 3 LPTGR uschia che las vischnancas pon prevair en lur leschas da construcziun communalas er ina taxa sin las plivalurs che resultan da la planisaziun, che po vegnir fatga valair tras lescha. Quai pussibilitass a quellas vischnancas, che vulessan far diever d'in tal dretg, da pretender taxas sin las plivalurs che resultan da la planisaziun er cunter la veglia dals proprietaris da bains immobigliars che profitan d'ina mesira da planisaziun.
La direcziun da questa pretensiun para a la regenza dad esser degna da vegnir sustegnida. Pervia da sia activitad sin il champ da l'approvaziun da planisaziuns localas sa la regenza ch'i dat adina dapli vischnancas che beneventassan, sch'ellas avessan libertads legalas pli grondas d'agir en quest sectur. Però duain las vischnancas restar vinavant libras da decider, sch'ellas vulan insumma introducir l'instrument da la gulivaziun da plivalurs che resultan da la planisaziun. Quellas vischnancas però che vulessan far diever da quest instrument, duessan pudair tscherner, sch'ellas vulessan introducir ina gulivaziun da la plivalur che po vegnir fatga valair directamain tras lescha empè d'ina soluziun contractuala. In'avertura da l'art. 19 al. 3 LPTGR en questa direcziun è perquai er raschunaivla dal puntg da vista objectiv, q.v.d. sut l'aspect d'in svilup ordinà ed intenziunà da l'abitadi. En cas d'ina soluziun legala po la dumonda, en tge direcziun respectivamain en tge regiun che l'abitadi d'ina vischnanca duai sa sviluppar, vegnir giuditgada sin basa d'arguments objectivs da la planisaziun da l'abitadi, independentamain da la prontezza subjectiva da singuls proprietaris da bains immobigliars da suttascriver in contract da gulivaziun.
La regenza è pia pronta da preschentar al cussegl grond ina proposta per adattar l'art. 19 al. 3 LPTGR en il senn da questa incumbensa. En quest connex s'impona però la suandanta resalva: Sin plaun federal datti actualmain diversas proceduras concernent ina revisiun da la lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT). En il rom da questas revisiuns vegn discutada tranter auter er la tematica da la gulivaziun da plivalurs che resultan da la planisaziun. Tenor il stadi da revisiun actual duain ils chantuns da nov vegnir obligads en moda efficazia d'exequir l'art. 5 LPT davart la gulivaziun da la plivalur, numnadamain cun smanatschar in stop d'enzonaziun sco sancziun, sche la gulivaziun na vegn betg realisada. Pia n'èsi betg exclus ch'il chantun Grischun sto proximamain daventar legislatoricamain activ concernent la gulivaziun da la plivalur – sa basond directamain sin il dretg federal – e quai en direcziun d'ina obligaziun da pajar ina taxa da plivalur adequata en cas da mesiras planisatoricas che augmentan la valur. Questa obligaziun sto vegnir francada en la LPTGR e vala per tut il chantun.
Considerond quest svilup sin plaun federal èsi evident ch'ina acceptaziun da questa incumbensa d'adattar l'art. 19 al. 3 LPTGR po succeder mo cun la resalva ch'i na resultia – sin basa da las revisiuns currentas da la lescha federala davart la planisaziun dal territori – nagin auter basegn d'agir legislatoric tenor il dretg federal. I sto vegnir spetgà cun l'elavuraziun d'ina proposta tenor questa incumbensa fin che las revisiuns dal dretg federal èn terminadas e la situaziun è sa sclerida en quest reguard.
La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa en quest senn, q.v.d. cun la resalva explitgada.
01. da mars 2012