Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Crameri concernent il luf, la protecziun da muntaneras e la surpigliada dals custs

Sessiun: 19.04.2017

Mo ils mais da schaner e da favrer han lufs stgarpà quest onn 30 nursas en il chantun Grischun en la vischinanza directa da stallas ed entaifer saivs da pastgira. Dal rapport «Lufs en il chantun Grischun 2016» resorta ch'i èn vegnidas stgarpadas 55 nursas durant l'entir onn precedent. Ils ultims incidents, nua che lufs èn entrads en stallas u en clasiras, sveglian dubis davart l'efficacitad da la protecziun da muntaneras d'enfin ussa. Per ils possessurs d'animals èsi d'ina impurtanza decisiva da pudair sa fidar da las recumandaziuns da las autoritads en connex cun las mesiras per proteger las muntaneras. Gist per manaschis cun paucas nursas ston ins sa dumandar, sch'ins duai acceptar ils custs supplementars per ina protecziun da muntaneras efficazia u sch'igl è in'alternativa da smetter cun la tegnida da nursas. Sa dumandar ston ins er, tge consequenzas che la preschientscha da pli e pli blers animals da rapina gronds ha per ils ulteriurs possessurs d'animals (chauras, arments e.u.v.).

Per giuditgar cuntravenziuns cunter la legislaziun federala resguarda il dretg federal particularmain l'intent da chauns da protecziun da muntaneras, per betg stuair avrir proceduras penalas nunnecessarias cunter possessurs da chauns da protecziun da muntaneras. Il chantun Grischun n'enconuscha betg ina tala regulaziun, uschia ch'i pon resultar proceduras cunter ils possessurs da chauns da protecziun da muntaneras pervia da cuntravenziuns cunter la legislaziun chantunala (en spezial cunter la lescha davart ils fatgs veterinars e cunter la legislaziun da chatscha). Per las persunas pertutgadas èn talas proceduras penalas fitg cumplitgadas e dischagreablas, uschia ch'ins sto sa dumandar, sche la legislaziun chantunala stuess tegnair quint da la situaziun particulara dals chauns da protecziun da muntaneras ed en spezial da lur intent.

Sin plaun naziunal è il luf in animal protegì, uschia ch'i pon vegnir mussadas sin plaun chantunal unicamain las consequenzas. Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders pretendan che la regenza prendia detagliadamain posiziun davart ils custs ch'il luf chaschuna en il chantun Grischun (incl. ils custs che vegnan surpigliads da la confederaziun) sco er davart l'efficacitad da la protecziun da muntaneras. Savens dastgassi esser enconuschent a la surveglianza da chatscha, sche e nua ch'in luf sa trategna en ina regiun. In sistem instituziunalisà per avertir ils possessurs d'animals, en cas ch'in luf cumpara en ina regiun, na datti betg fin ussa. In tal sistem fiss dentant raschunaivel, per ch'ils possessurs d'animals possian sa preparar a temp sin ils privels che resortan dals lufs e prender las mesiras necessarias.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders vulessan perquai savair da la regenza il suandant:

1. Tge mesiras per proteger las muntaneras vegnan prendidas en il Grischun? Co giuditgescha la regenza l'efficacitad da las mesiras prendidas enfin ussa per proteger las muntaneras e lur supportabladad per ils possessurs d'animals (l'ultim punct gist per manaschis pli pitschens)?

2. Tge custs, incl. ils custs che vegnan surpigliads da la confederaziun, han lufs chaschunà ils ultims 5 onns (preschentar mintga onn per sasez) en il chantun Grischun, en spezial tar l'uffizi da chatscha e pestga, al Plantahof, tar l'uffizi d'agricultura e da geoinfurmaziun (mintgamai incl. uras da lavur) ed eventualmain tar ulteriurs departaments ed uffizis, cunzunt er per la scolaziun, per la cussegliaziun e.u.v.?

3. È la regenza pronta d'introducir en il Grischun in sistem d'avertiment instituziunalisà per animals da rapina gronds, sco mesira per proteger las muntaneras?

4. Tge pussaivladads datti oz per sajettar intenziunadamain lufs e quant enavant vesa la regenza in basegn d'adattar las basas giuridicas chantunalas (sin plaun naziunal ed ev. sin plaun chantunal)?

5. Vesa la regenza in basegn d'adattar las basas giuridicas per betg avrir proceduras penalas nunnecessarias cunter possessurs da chauns da protecziun – analogamain a la legislaziun federala?

Cuira, ils 19 d'avrigl 2017

Crameri, Heinz, Niggli (Samedan), Albertin, Atanes, Berther (Mustér), Bleiker, Blumenthal, Brandenburger, Bucher-Brini, Burkhardt, Caduff, Caluori, Casanova (Glion), Casty, Cavegn, Clalüna, Danuser, Darms-Landolt, Davaz, Della Vedova, Dermont, Dosch, Epp, Fasani, Felix (Scuol), Florin-Caluori, Geisseler, Giacomelli, Grass, Hitz-Rusch, Hug, Jeker, Jenny, Kasper, Koch (Tumein), Komminoth-Elmer, Kunfermann, Kunz (Fläsch), Lamprecht, Lorez-Meuli, Märchy-Caduff, Mathis, Michael (Donat), Monigatti, Müller, Nay, Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Pedrini, Salis, Schneider, Schutz, Stiffler (Tavau Plaz), Thomann-Frank, Tomaschett (Breil), Tomaschett-Berther (Trun), Toutsch, Valär, Weber, Widmer-Spreiter, Zanetti, Berther (Segnas), Cantieni, Gugelmann, Lombardi, Pfister, Spreiter

Resposta da la regenza

Dumonda 1: Actualmain èn pussaivels dus tips da mesiras per proteger las muntaneras. Sco mesira effectiva vala il diever da chauns da protecziun da muntaneras (chauns da protecziun). Sco protecziun da basa valan raits da prada electrifitgadas (tip Flexinet, 90 cm autas, cumplettamain electrifitgadas). Ina saiv cun almain quatter filfiers (quel giusum max. 15 cm e quel sisum min. 90 cm sur il terren) ha il medem status sco la rait da prada.

Da princip è renconuschida l'efficacitad da tuttas duas mesiras. Ellas vegnan recumandadas ed applitgadas. En la pratica dependa l'efficacitad dentant da las relaziuns natiralas (p.ex. topografia, prada creschida en), da l'abilitad d'emprender dals animals da rapina gronds e da blers ulteriurs facturs d'influenza sco la grondezza da las muntaneras, il management da las muntaneras, la qualitad dals chauns da protecziun u il gener e la dimensiun da la moda da pertgirar ils animals e.u.v. Pervia da quai duai en mintga cas vegnir consultada la cussegliaziun.

La supportabladad ha ina relevanza cunzunt areguard l'indemnisaziun d'animals stgarpads ed areguard la protecziun dals animals. Sin fundament dal monitoring dals animals selvadis remartga l'uffizi da chatscha e pestga (UCP) ch'ins sto quintar en il Grischun da tut temp e dapertut cun lufs. Da quai na dastgan ins dentant betg deducir ch'ins stuess installar en il chantun permanentamain mesiras da protecziun dapertut sin mintga manaschi. Blers lufs na dattan numnadamain betg en egl tras quai ch'els stgarpassan animals da niz, entant che paucs individis (p.ex. luf M75) han mussà fin ussa in cumportament extraordinari ed imprevisibel. Sin la surfatscha utilisada da l'agricultura (SUA) valan saivs cumplettamain electrifitgadas sco supportablas, en spezial suenter ch'in animal è vegnì stgarpà u sch'ins sto far quint che ulteriurs animals vegnian stgarpads. Questa mesira po vegnir realisada immediatamain. En il territori d'alpegiada, nua che la pasculaziun è normalmain libra, sto la supportabladad vegnir giuditgada fitg differentamain. Pervia da las sfidas spezialas vegn mintga manaschi d'alpegiada sclerì separadamain e cusseglià individualmain. Constataziuns generalas n'èn betg pussaivlas – uschia na pon ins considerar ni chauns da protecziun ni saivs en mintga cas sco applitgabels ed uschia supportabels. I sto vegnir remartgà che l'implementaziun da chauns da protecziun dura per regla in fin dus onns. Far saiv a curta vista è percunter immediatamain pussaivel suenter che animals èn vegnids stgarpads, uschenavant ch'il territori e la situaziun permettan quai e che quai para qua tras er dad esser supportabel.

Dumonda 2: Custs en francs svizzers per persunal, material, spesas e – tar il UCP – ultra da quai per indemnisaziuns per animal stgarpà, tenor onn ed uffizi

-
Dumonda 3: In sistem d'avertiment instituziunalisà sa laschass da princip endrizzar. Ultra dals custs che na dastgan betg vegnir sutvalitads stoi dentant vegnir menziunà che la preschientscha d'in luf u d'in urs sa derasa – ina giada che quai è enconuschent – tenor l'experientscha fitg svelt sin basa privata. Plinavant pon il luf e l'urs far lungas distanzas entaifer curt temp. Quest grond radius d'acziun metta tschertas limitas als sistems d'avertiment, ed ils manaschis pudessan supponer dad esser en segirezza, sch'i vegn annunzià che l'animal da rapina saja lunsch davent (u er sch'i na dat naginas annunzias). Ultra da quai na duess in sistem d'avertiment instituziunalisà betg surmanar da mintgamai prender – en cas d'ina annunzia – mo ina mesira a curta vista (dischlocar u metter en stalla ils agens animals, preschientscha persunala), empè da prender ina mesira da protecziun duraivla ch'è eventualmain necessaria. Tuttina fissi impurtant ch'ils possessurs d'animals ed ils pasturs avessan ina infurmaziun supplementara davart la preschientscha d'animals da rapina gronds. Il chantun examinescha perquai l'utilisabladad da sistems d'avertiment per proteger las muntaneras; ils resultats èn dentant anc averts.

Dumonda 4: Actualmain pon ils chantuns disponer en dus cas da sajettar singuls lufs: sche umans èn periclitads considerablamain e sch'igl ha dà donns considerabels vi d'animals da niz. Il svilup pretenda urgentamain da curreger las pussaivladads d'intervenziun ch'èn previsas tras lescha. Ils chantuns dovran dapli spazi d'agir en cas da lufs che chaschunan notoricamain donns e che han in cumportament problematic, ed er per intervegnir en moda regulativa en rotschas lufs.

Dumonda 5: I n'exista nagin basegn d'adattar las basas giuridicas chantunalas. Sin basa dal dretg federal ston incidents cun chauns vegnir annunziads a l'uffizi per la segirezza da victualias e per la sanadad d'animals, e quai tras differentas persunas (veterinaris, medis e.u.v.), independentamain da l'intent dal chaun. Quests cas vegnan sclerids tar l'uffizi, per part cun agid da la polizia. Sche chauns da protecziun uffizials èn involvids, vegn consultà l'incumbensà dal Plantahof per la protecziun da muntaneras. En circa la mesadad da tut ils incidents cun chauns vegn fatga ina denunzia penala. En la procedura penala vegni retschertgà, sche la possessura u il possessur dal chaun ha violà l'obligaziun da diligenza. En quest connex vegnan resguardadas tut las circumstanzas en il cas singul, uschia er l'intent dal chaun. La confederaziun na prevesa dal rest en la procedura penala naginas excepziuns concernent chauns da protecziun.

22 da zercladur 2017