Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Wilhelm concernent in "Green Deal" per il Grischun: nizzegiar la protecziun dal clima sco schanza

Sessiun: 13.02.2019

Las consequenzas da la stgaudada globala tutgan tar las pli grondas smanatschas da l'umanitad. Sche l'augment da la temperatura globala na vegn betg limità cleramain sin sut 2°C, vegnan las consequenzas a s'augmentar en ina dimensiun anc pli smanatschanta. Cun l'Accord da Paris davart il clima duai vegnir limitada la stgaudada dal clima sin sche pussaivel 1,5°C. Las emissiuns da gas cun effect da serra duain vegnir fixadas globalmain sin 0 tranter ils onns 2045 e 2060. En il WEF da quest onn ed en il "Global Risks Report 2019" dal WEF ch'è vegnì publitgà ordavant, èsi vegnì renvià cun vehemenza a las ristgas da la stgaudada dal clima. Ch'il territori alpin è pertutgà surproporziunalmain da la stgaudada globala mussa en moda impressiunanta la documentaziun "Davos +1.7° konkret: vom Klimawandel zum Klimahandeln".

Avant 3 onns ha il chantun deliberà ina strategia da clima ed ha fixà il basegn d'agir e las finamiras. Las finamiras dal clima concludidas sin plaun internaziunal èn dentant fitg ambiziusas ed il temp per prender mesiras è stgars. Intensivar svelt las mesiras da protecziun dal clima sin tut ils plauns statals, augmentar cleramain l'effizienza en l'utilisaziun da l'energia e da las resursas e persistenza cun ademplir ils basegns restants, èn pia ina necessitad urgenta. Ma s'occupar da la midada dal clima porscha er schanzas. Sche la rata annuala da la sanaziun energetica d'edifizis, ch'è oz fitg bassa, vegn augmentada cleramain, pon vegnir stgaffidas en il chantun Grischun – tenor il studi "Arbeitsplätze für die Bündner Regionen" da l'uniun Energiefragen.GR – circa 1500 fin 2000 plazzas da lavur en tut las regiuns.  Quai è ina gronda schanza per l'economia da construcziun ch'è suttamessa ad ina midada structurala.

Sco chantun da muntogna spezialmain pertutgà fa il Grischun ina buna parita, sch'el surpiglia ina rolla da piunier en connex cun la protecziun dal clima. Las stentas da fin ussa vegnan beneventadas, na tanschan però betg per cuntanscher las finamiras dal clima da Paris e da Katowice. La protecziun dal clima dovra ina intensivaziun svelta che po vegnir cuntanschida cun promover ina clera reducziun da las emissiuns da gas cun effect da serra en l'administraziun, en cooperaziun cun l'economia e cun la societad civila ed er sin plaun legislativ.

En quest senn vegn incumbensada la regenza da preschentar cun emprima prioritad temporala in plan d'acziun cumplessiv "Green Deal per il Grischun" che cuntegna mesiras concretas ed effizientas per la protecziun dal clima inclusiv in plan da finanziaziun e las adattaziuns necessarias da la basa legala. Cun quest plan d'acziun duai il Grischun profitar da las schanzas da la vieuta energetica ed ademplir ina rolla da piunier en connex cun la protecziun dal clima sin plaun interchantunal ed internaziunal.

Cuira, ils 13 da favrer 2019

Wilhelm, Gasser, Geisseler, Aebli, Atanes, Baselgia-Brunner, Berweger, Bigliel, Bondolfi, Brandenburger, Brunold, Cahenzli-Philipp, Caluori, Cantieni, Casty, Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Cuira), Caviezel (Tavau Clavadel), Clalüna, Degiacomi, Della Cà, Deplazes (Cuira), Deplazes (Rabius), Ellemunter, Engler, Fasani, Florin-Caluori, Flütsch, Föhn, Grass, Gugelmann, Hartmann-Conrad, Hitz-Rusch, Hofmann, Holzinger-Loretz, Horrer, Jenny, Kappeler, Kasper, Kienz, Kohler, Lamprecht, Maissen, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Müller (Susch), Müller (Favugn), Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Paterlini, Perl, Pfäffli, Preisig, Rettich, Ruckstuhl, Rüegg, Rutishauser, Salis, Schneider, Schutz, Schwärzel, Stiffler, Tanner, Thomann-Frank, Thöny, Thür-Suter, von Ballmoos, Waidacher, Widmer (Favugn), Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Sent), Zanetti (Landquart), Buchli (Tenna), Collenberg, Gujan-Dönier, Holliger, Jegen, Locatelli-Iseppi, Lunghi, Ulber Daniel

Resposta da la regenza

La strategia da clima ch'è vegnida concludida da la regenza l'onn 2015 è vastamain renconuschida pervia da sia structura concepziunala e pervia da la collavuraziun che funcziuna bain. Ella cumpiglia tut en tut diesch accents d'acziun: dus davart la protec­ziun dal clima ed otg davart l'adattaziun al clima. Quests diesch puncts vegnan elavurads – fin a dus puncts centrals da svilup – en il program da la regenza 2017–20 entaifer il rom dal plan da finanzas dals departaments e dals uffizis cum­pe­tents. La regenza beneventa l'incumbensa Wilhelm, perquai ch'ella rinforza la via da fin ussa en la strategia da clima. L'incumbensa stuess vegnir realisada entaifer las structuras ed ils andaments ch'èn gia vegnidas creads cun la strategia da clima sco er cumpigliar in'extensiun dal rom dal plan da finanzas ed in'adattaziun da las basas legalas. La regenza è pronta d'acceptar l'incumbensa, ma ils suandants aspects ston vegnir resguardads:

-     In plan d'acziun "Green Deal per il Grischun" sto tegnair quint da tuts dus secturs, q.v.d. da la protecziun dal clima ed er da l'adattaziun al clima.

-     En il center da la protecziun dal clima stat la reducziun signifitganta e persistenta dal consum da carburants fossils cun augmentar l'effizienza energetica e cun duvrar energias regenerablas. En il traffic privat, en l'industria ed en l'agricultura sto agir en emprima lingia la confederaziun. En connex cun ils edifizis chantunals e cun il traffic public po il chantun agir sez en il rom da sias cumpetenzas. Qua vali da nizzegiar ils potenzials existents. Las tecnologias ed ils stabiliments persuenter èn avant maun. Las premissas legalas, planisatoricas e finanzialas mancan per part u ston vegnir adattadas. La regenza è pronta da far frunt a quests deficits cun ina revisiun da la lescha d'energia, che realisescha per exempel il model da prescripziuns dals chantuns davart l'energia, e cun promover il traffic public, per exempel per "Retica 30+", sco er cun ina planisaziun directiva d'energia pertutgant l'utilisaziun dals potenzials d'energia existents. Ma per quest intent dovra ella in vast sustegn politic suror ils cunfins da las partidas.

-     La protecziun dal clima dovra senza dubi grondas investiziuns da basa, promova percunter nossa capacitad d'innovaziun en tscherts secturs e po augmentar la creaziun da valurs en noss agen pajais suenter ina fasa da transfurmaziun. Ultra da quai han mesiras d'adattaziun al clima er consequenzas per las plazzas da lavur, per exempel en la branscha da construcziun pervia d'investiziuns en ovras da protecziun ed en stabiliments per garantir il provediment cun aua e cun aua da stizzar fieu. Er en l'economia da turissem poi dar dapli moviment pervia da las purschidas turisticas ordaifer il turissem d'enviern dependent da la naiv.

-     Ils meds finanzials investids en la protecziun dal clima ed en l'adattaziun al clima duain avair ina relaziun uschè buna sco pussaivel tranter ils custs e l'effect. Tenor quest princip stoi vegnir giuditgà, sche e nua che meds finanzials supplementars vegnan impundids per mesiras a favur da la protecziun dal clima e da l'adattaziun al clima.

-     Las mesiras duain vegnir lantschadas da l'administraziun en il rom dals accents d'acziun da la strategia da clima. Sch'i vegnan duvrads meds finanzials supplementars per elavurar e per realisar la concepziun, pon quels vegnir mess a disposiziun sin basa dals puncts centrals da svilup.

-     Sut il titel "Green Deal per il Grischun" duain pudair vegnir promovidas sistematicamain las tecnologias e las mesiras da las interpresas, che han l'intent da reducir ils gas cun effect da serra respectivamain da furnir prestaziuns da l'adattaziun al clima. Per pussibilitar quai dovri eventualmain adattaziuns da leschas chantunalas existentas. La regenza è pronta d'examinar adattaziuns correspundentas e da las preschentar en cas da basegn.

-     Dumandada è ina rolla activa da las vischnancas per reducir il consum d'energia en ils edifizis communals e per applitgar dapertut funtaunas regenerablas per il provediment d'energia. La regenza è pronta da metter a disposiziun las basas necessarias per quest intent (model d'ina lescha da construcziun, instruments da planisaziun).

Per realisar in plan d'acziun effizient stoi vegnir fatg quint cun investiziuns unicas da 15 fin 26 milliuns francs e cun custs periodics annuals da 20 fin 50 milliuns francs per la confederaziun, per il chantun e per las vischnancas. Ils custs supplementars che resultan per il chantun n'èn betg cuntegnids en la planisaziun da finanzas.

Sa basond sin questas consideraziuns propona la regenza al cussegl grond da midar l'incumbensa sco suonda:

La regenza preschenta al cussegl grond in plan d'acziun cumplessiv "Green Deal per il Grischun" che cuntegna mesiras concretas ed effizientas per la protecziun dal clima inclusiv in plan da finanziaziun e las adattaziuns necessarias da las basas legalas.

26 d'avrigl 2019