Navigation

Inhaltsbereich

Sessiun: 04.12.2019

Ils 22 da november han las votantas ed ils votants da Haldenstein approvà cun 253 cunter 251 vuschs ubain cun 50,2 % cunter 49,8 % la fusiun cun la citad da Cuira. A Cuira n'ha la votaziun pertutgant la fusiun anc betg gì lieu. Sco ch'i para na vegn il resultat betg mess en dumonda giuridicamain. Tuttina sa tschentan – en vista a la decisiun fitg stretga – dumondas en connex cun fusiuns futuras.

Il resultat da la votaziun è vegnì interpretà – betg senza raschun – sco resultat casual, in resultat che fixescha bain cleramain la voluntad dal pievel, ma che na l'exprima betg en moda persvadenta. Quai na tegna betg quint da l'impurtanza d'ina tala decisiun, che schlia facticamain en moda irreversibla ina vischnanca. La dumonda è, na stuess ina decisiun da fusiun betg esser legitimada meglier politicamain.

Il chantun sustegna regularmain fusiuns cun pauschalas da promoziun e cun contribuziuns da gulivaziun. Ils daners servan a rectifitgar las structuras, na dattan dentant betg impuls per impedir deficits enconuschents da fusiuns. Il rapport davart las structuras communalas da l'onn 2018 ha mussà che l'engaschament politic en chaussas communalas sa diminuescha per gronda part suenter la fusiun. Il mussavia per vischnancas «Sa maschadar en, per plaschair» da l'uffizi chantunal da sanadad constatescha, «La participaziun e la cooperaziun èn basas da la democrazia e facturs da success en il sectur da la promoziun da la sanadad. Per che la democrazia vivia dovri uschè bleras burgaisas e burgais sco pussaivel ch'èn pronts da sa far valair e da sa maschadar en.»

En quest senn vegn la regenza supplitgada da respunder las suandantas dumondas:

1.     È la regenza er da l'avis che decisiuns da fusiun, en spezial en vischnancas che vegnan schliadas cun la fusiun, stoppian cuntanscher in quorum pli qualifitgà che la maioritad simpla?

2.     Èsi giavischà ord vista da la regenza, da colliar contribuziuns chantunalas en connex cun fusiuns er cun cundiziuns che garanteschan ina gronda participaziun da las burgaisas e dals burgais, l'organisaziun autonoma, la participaziun, la cumpensaziun da la pussanza e dals conflicts sco er l'innovaziun suenter la fusiun?

3.     Co sa posiziunescha la regenza envers la suandanta supplica dal comité Pro Haldenstein: «Nus supplitgain perquai la regenza ed il cussegl grond da far patratgs davart la promoziun da la participaziun activa da las burgaisas e dals burgais e da l'engaschament politic en las vischnancas.»

Cuira, ils 4 da december 2019

Gasser, Widmer (Favugn), Bigliel, Cahenzli-Philipp, Florin-Caluori, Gartmann-Albin, Jenny, Noi-Togni, Preisig, Rettich, Waidacher

Resposta da la regenza

La Regenza renviescha a sias remartgas introductivas sin la dumonda da la fracziun da la PPS concernent futuras fusiuns da vischnancas sco er a sias ultimas explica­ziuns en il rom da la dumonda Maissen concernent il futur da fusiuns da vischnancas e da vischnancas fusiunadas (PCG dal zercladur 2019, p. 937 ss.) e da l'ura da dumondas durant la sessiun d'avust 2019 (PCG da l'avust 2019, p. 132 s.).

Tar la dumonda 1: Il process da fusiun en il Grischun ha ina basa democratica e suonda reglas dal stadi da dretg. Mintga vischnanca decida en moda autonoma e tenor ils princips ch'èn fixads en sia constituziun, sch'ella vul fusiunar u betg. Il prin­cip da "bottom up" è sa cumprovà en il Grischun. L'introducziun d'ina maioritad quali­fitgada per votaziuns davart fusiuns da vischnancas stess en cuntradicziun diame­trala cun ils svilups structurals positivs dals ultims onns. Las finamiras ch'il Cussegl grond aveva fixà per el sez, na fissan betg realisticas. Numerusas fusiuns da visch­nancas, en spezial er talas d'entiras valladas, na fissan betg vegnidas realisadas cun la pretensiun d'ina maioritad qualifitgada. L'art. 64 da la Constituziun chantunala (CC; DG 110.100) prescriva ch'il chantun promova la fusiun da vischnancas. Ina dispo­siziun chantunala che prescriva ina maioritad qualifitgada per tut las votaziuns davart fusiuns da vischnancas u per cas singuls ubain tenor la quala las vischnancas dastgassan introducir in tal quorum, na correspundess betg a la constituziun. Er autras decisiuns elementaras ed impurtantas per il stadi (p.ex. revisiun da la CC) vegnan prendidas tras maioritad simpla.

Tar la dumonda 2: Las contribuziuns chantunalas da promoziun vegnan pajadas per regla senza in intent specific. Sch'il chantun deliberass contribuziuns liadas ad in intent per ils secturs numnads en la dumonda 2, stuessan quellas bain vegnir con­cedidas a tut las vischnancas che fusiuneschan. I dastgass esser fitg difficil da fixar ils criteris respectivs, damai ch'i n'è betg pussaivel da definir las finamiras ed er betg da controllar, sche quellas èn vegnidas cuntanschidas. Ultra da quai duess la fusiun da vischnancas simplifitgar las structuras e betg installar a medem temp structuras parallelas. Perquai è la Regenza da l'avis ch'i n'è betg cunvegnent da colliar contri­buziuns da promoziun cun las cundiziuns pretendidas.

Tar la dumonda 3: La participaziun politica sco dal rest er quella ad occurrenzas socialas u culturalas è en general sa midada marcantamain ils ultims onns. Quai dastgass bain vegnir attribuì en emprima lingia al svilup social. In sguard en duas radunanzas communalas che han gì lieu dacurt a Haldenstein mussa, che la parti­cipaziun a la votaziun era mintgamai sut 10 pertschient – quai gist en fatschentas ch'èn centralas per l'ulteriur svilup dal vitg tenor il comité Pro Haldenstein. Ils 16 da matg 2019 è per exempel vegnì tractandà il credit per ina concurrenza davart l'en­grondiment da las localitads da scola, ils 10 d'october 2019 la revisiun parziala da la planisaziun locala. Votaziuns a l'urna, sco quai ch'ellas èn usitadas en vischnancas pli grondas, vegnan per regla da mobilisar dapli votantas e votants. Ils differents sistems politics garanteschan mintgamai en lur atgna moda e maniera il dretg da cundecisiun directdemocratic.

Il chantun n'ha nagina influenza directa sin l'engaschament politic en las vischnan­cas. El promova dentant las stentas correspundentas. Ultimamain ha el sustegnì l'elavuraziun d'in mussavia resp. dal tool online per vischnancas per promover la generaziun giuvna politica (www.promo35.ch). Il project da la Scola auta spezia­li­sada dal Grischun ha chattà in grond resun en las medias da la Svizra.

Il contract da fusiun prevesa la pussaivladad per tut las abitantas ed ils abitants da Haldenstein che han il dretg d'eleger, da sa participar quest onn a las elecziuns per la citad (fusiunada) da Cuira. I fiss senz'auter imaginabel e giavischabel, sche numerusas persunas participassan activamain a la responsabladad generala politica.

16 da schaner 2020