Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Rutishauser concernent il pajament d'ina premia da corona al persunal da sanadad dal Grischun

Sessiun: 21.04.2021

Las lecturas ed ils lecturs da la Südostschweiz han elegì il persunal da sanadad sco Grischunas e Grischuns da l'onn 2020.

Quai pervia da ses engaschament extraordinari durant la pandemia da corona che n'è anc adina betg a fin. Dapi in onn è il persunal da sanadad ussa gia exponì ad in squitsch permanent. E quai malgrà il champ d'activitad. Betg mo en las staziuns intensivas, mabain er en las staziuns da letgs en ils ospitals, en las chasas da tgira, tar la Spitex, en las clinicas psichiatricas ed en las instituziuns per persunas cun impediments.

Cunzunt a l'engaschament dal persunal da sanadad avain nus d'engraziar ch'il sectur da sanadad n'è betg collabà fin ussa, cun tut las consequenzas dramaticas per nossa populaziun.

Er en l'avegnir duvrain nus avunda persunal da sanadad motivà ed engaschà.

Igl è uras da l'admetter in segn da stima.

Intginas instituziuns han concedì ina renconuschientscha finanziala u dis libers supplementars a lur collavuraturas e colla­vu­ra­turs.

Displaschaivlamain ha mo ina pitschna part dal persunal da sanadad en il chantun pudì profitar fin ussa d'ina tala stima. Quai, cumbain che tut las persunas che lavuran en il sectur da sanadad èn stadas dumandadas – pervia da la pandemia – bler pli fitg che quai ch'i vegn uschiglio spetgà dad ellas.

Ad ina intervenziun en il Cussegl naziunal, che pretendeva ina renconuschientscha finanziala per il persunal da sanadad, ha il Cussegl federal respundì che quai na saja betg ina incumbensa sin plaun federal. I saja chaussa da las instituziuns dal pro­ve­di­ment da la sanadad, dals chantuns e dals partenaris socials da chattar soluziuns cuminaivlas per onurar l'engaschament dal persunal da sanadad en questa crisa.

Il chantun Vad ha ademplì quest giavisch en il fratemp ed ha consegnà mintgamai 900 francs a las collavuraturas ed als col­la­vuraturs d'instituziuns privatas sco er publicas.

Ina tal act n'eliminescha betg la mancanza da persunas spezialisadas; er il pajament d'ina premia da corona n'ans dispensescha betg d'ulteriuras mesiras necessarias. Però sto la premia vegnir chapida sco engraziament per dumagnar ina sfida extraordinaria.

Perquai incumbenseschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la Regenza da pajar ina premia a las collavuraturas ed als colla­vuraturs dal sectur da sanadad dal Grischun, resguardond la renconuschientscha gia concedida tras las instituziuns.

Tavau, ils 21 d'avrigl 2021

Rutishauser, Widmer-Spreiter (Cuira), Pajic, Atanes, Baselgia-Brunner, Caviezel (Cuira), Clalüna, Degiacomi, Della Vedova, Gartmann-Albin, Horrer, Müller (Favugn), Paterlini, Perl, Preisig, Rettich, Wilhelm, Stieger, Tomaschett (Cuira), van Kleef

Resposta da la regenza

Per la Regenza grischuna na datti nagins dubis ch'il persunal dals ospitals, da las chasas da persunas attempadas e da tgira sco er da la Spitex ha furnì durant la pan­demia ina gronda prestaziun che merita engraziament. Numerusas instituziuns èn sa mussadas engraziaivlas envers lur collavuraturas e collavuraturs ed han pajà indem­nisaziuns supplementaras. La Regenza beneventa explicitamain quest pass, cunquai che las instituziuns correspundentas admettan uschia er in segn da stima al persu­nal. En vista a la mancanza creschenta da persunas spezialisadas è quai da gronda impurtanza.

In'enquista da la Federaziun grischuna "Chasas ed ospitals" davart las premias ha purtà il suandant resultat (42 instituziuns èn s'exprimidas):

  • Ina maioritad da las commembras consultadas beneventa ina premia da corona finanziada tras il chantun. Circa in terz giavischa ultra da quai che betg mo il persunal da sanadad, mabain tut las collavuraturas ed ils collavuraturs dal sectur da sanadad survegnian ina tala premia.
  • Ina minoritad vuless ch'ils daners dal chantun vegnian pajads als manaschis, per che quels pos­sian reparter las premias "en moda gista". Tut ils manaschis duain survegnir daners, er manaschis che han gia pajà premias a las collavuraturas ed als collavuraturs.
  • Ina "prescripziun da premias" dal chantun als manaschis, senza ch'ils meds finanzials vegnissan mess a disposiziun, vegn refusada da bunamain tut ils interrogads. Sche insumma, duai mintga manaschi pudair decider sez, sch'el vul pajar ina premia u betg.
  • 17 da las 42 commembras ch'èn sa participadas a l'enquista han gia pajà premias a lur colla­vu­ra­turas e collavuraturs. Las autras betg.

Las organisaziuns da la Spitex èn s'exprimidas sco suonda en chaussa (16 respo­stas):

  • Da las organisaziuns da la Spitex han 8 gia pajà ina premia en x ina furma, 8 n'han betg fatg quai.
  • 7 manaschis èn cunter ina premia da corona finanziada tras il chantun (principalmain perquai che autras branschas èn tuttavia tangadas anc pli fitg e perquai ch'il persunal da talas sto per part temair per sia plazza u ha schizunt pers la plazza), 4 manaschis èn persuenter, 5 n'han betg ina clera opiniun.

La Regenza ha examinà detagliadamain la dumonda d'ina premia da corona per il persunal da sanadad. La regulaziun da las cundiziuns da lavur, ed uschia er da las premias, tutga dentant da princip al champ da cumpetenza da las partidas dals con­tracts da lavur. Las differentas instituziuns da sanadad ed il persunal da sanadad èn pertutgads en moda fitg differenta. Envers in'eventuala premia da corona datti diffe­rentas aspectativas. En quest connex exista il privel che summas pli pitschnas pu­dessan vegnir consideradas sco spretsch empè sco stima, entant che summas d'ina autezza da plirs millis francs per persuna n'èn strusch giustifitgablas en vista ad au­ters secturs economics. Quai er resguardond il fatg ch'il persunal da sanadad è fitg dumandà en ils conturns actuals e ch'igl è chaussa da las instituziuns da porscher cundiziuns d'engaschament correspundentamain attractivas.

Plinavant stoi vegnir resguardà ch'il chantun Grischun n'è (cuntrari er ad auters chan­tuns) betg purtader da las instituziuns dal sectur da sanadad. Er sut quest aspect èsi pia chaussa da las instituziuns e dals purtaders respectivs d'indemnisar prestaziuns supplementaras dal persunal. Sco gia explitgà è quai er gia vegnì fatg per part.
Ina calculaziun approximativa da l'Uffizi da sanadad ha mussà ch'il pajament d'ina premia da corona al persunal da sanadad grischun stuess vegnir quantifitgà tut en tut cun circa 6,2 milliuns francs, quai che correspunda circa ad 1 pertschient dals custs da persunal. La Regenza è da l'avis che las instituziuns èn ablas da purtar ed er da supportar sezzas quest import. Sche questa incumbensa vegniss acceptada, stuess la Regenza pajar per l'onn 2022 in'unica giada la part chantunala (var 4,2 milliuns francs) per questa indemnisaziun supplementara (augment da las contribuziuns als ospitals per prestaziuns d'utilitad publica per 4 milliuns francs, augment dals custs renconuschids da la tgira en las chasas da tgira per 2 raps per minuta ed augment dals custs renconuschids per mintga ura prestada en la Spitex dad 80 raps per ura). La repartiziun commensurada fiss chaussa da las instituziuns. Quels manaschis che han gia pajà ina premia pudessan scuntrar quella correspundentamain.

La Regenza vegn a s'engaschar er vinavant, per che las professiuns dal sectur da sanadad restian attractivas là, nua ch'il chantun po prender influenza (p.ex. pur­schi­da da plazzas da scolaziun, salarisaziun da la scolaziun, incaricas da prestaziun a las instituziuns, contribuziuns per l'instrucziun e per la perscrutaziun, contribuziuns per ils servetschs da salvament, contribuziuns per prestaziuns d'utilitad publica, sustegn da campagnas e.u.v.).

Sa basond sin questas explicaziuns propona la Regenza al Cussegl grond da refusar questa incumbensa.

30 da zercladur 2021