La Regenza ha approvà il project «Rempar da lavinas Val dal Sbrudà – rempar cumplementar» da l'Uffizi da construcziun bassa e permess contribuziuns als custs totals da 990 000 francs. Ella ha concedì maximalmain 396 000 francs tenor la Lescha chantunala davart il guaud e maximalmain 346 000 francs tenor la cunvegna da program da la NGF cun la Confederaziun, sectur «Privels da la natira gravitativs tenor la Lescha dal guaud».

La via dal Pass dal Fuorn H28 è l'unica colliaziun svizra da l'Engiadina Bassa (Zernez) en la Val Müstair (Tschierv) respectivamain via il tunnel Munt La Schera a Livigno (I). Per lung da questa via èn differents trajects pertutgads da process da lavinas e da crudadas. Tar il Laviner dal Sbrudà surpassan lavinas adina puspè il laviner ed arrivan ordaifer la gallaria giu sin la via chantunala. L'onn 2010 han ins per quest motiv construì 14 parascuflads en il territori da distatga. En cas da stagnaziuns da vents dal sid impedeschan quels il svilup da per part fitg gronds scuflads e reduceschan la probabilitad che lavinas sa distatgian. L'implant n'ha dentant nagina influenza sin situaziuns da vent dal nord cun sumegliants process da scuflads e sin la furmaziun da scuflads respectivamain sin distatgas da lavinas.

Quest project vul minimar decisivamain las surfatschas da distatga, che resultan tras situaziuns dal vent dal nord, en il territori da process dal Laviner dal Sbrudà. Sco mesiras èsi previs da construir rempars al lieu da distatga cun paralavinas d'atschal e da lain ed atschal e da cumplettar ils rempars cunter scuflads cun parascuflads. Qua tras duain la probabilitad e la grondezza da las lavinas vegnir reducidas ed uschia er la probabilitad, che las lavinas passan suror il laviner ed arrivan sper la gallaria giu sin la via chantunala.

La Regenza ha approvà in project da la vischnanca da Segl per la correcziun da l'Ova dal Munt e garantì ad ella contribuziuns tenor la Lescha davart la correcziun dals curs d'aua sco er tenor la cunvegna da program da la NGF cun la Confederaziun, sectur «Privels da la natira gravitativs tenor la Lescha davart la correcziun dals curs d'aua». Als custs budgetads dad 1,25 milliuns francs ha ella concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain 250 000 francs e disponì ina contribuziun federala da maximalmain 437 500 francs.

L'Ova dal Munt nascha al Piz Corvatsch sin in avantglatscher ed è in torrent che po chaschunar bovas. El traversa l'emprim il Plaun da las Furtschellas, ina planira auta, e sa derscha lura d'in traject stip giu en la Val Fex. Fin ussa è l'aual stà preservà per gronda part da correcziuns. In'analisa dals privels ha mussà, che l'Ova dal Munt po ir surora en cas d'ina aua gronda ed alura inundar il territori d'abitadi da la fracziun Curtins. Uschia vegniss donnegiada er la via da Fex.

Per evitar che l'Ova dal Munt giaja surora en cas d'aua gronda, prevesa il project trais mesiras architectonicas: adattaziuns da la lingia da las rivas (rempars, auzaments dal terren), sbassadas e schlargiaments dal letg da l'aual. Tut questas mesiras augmentan la capacitad da deflussiun da l'aual, en spezial er en il sectur dal passagi da la punt da la via da Fex.

Las mesiras da correcziun da l'Ova dal Munt han – almain temporarmain – influenzas negativas per spazis da viver existents degns da vegnir protegids. Per cumpensar quai è previsa ina mesira da cumpensaziun a favur da l'ecologia e da la cuntrada en furma d'in schlargiament da la Fedacla en il territori Pro d'Alp Suot. Sin quest traject è la riva sanestra da la Fedacla vegnida cunfinada e chanalisada l'onn 1969. Quest alingiament duai vegnir renatiralisà.

© biro WNT

La Regenza ha approvà il project «Rempar cunter crudadas da crappa Brombänz, Tavau» da la Viafier retica SA e permess contribuziuns tenor la Lescha chantunala davart il guaud sco er tenor la cunvegna da program da la NGF cun la Confederaziun, sectur «Privels da la natira gravitativs tenor la Lescha dal guaud». Als custs budgetads da 255 000 francs ha ella concedì ina contribuziun chantunala da maximalmain 102 000 francs e disponì ina contribuziun federala da maximalmain 89 250 francs. Il project vegn realisà entaifer in onn da construcziun e duai vegnir terminà l'onn 2025.

Durant las lavurs da rumida per lung da la lingia da la Viafier retica tranter Tavau e Filisur han ins chattà l'onn 2021 sur il portal vest dal tunnel da BrombänzI ina strivla da grippa cun ina surfatscha plain sfendaglias e cun blers blocs da crap libers. Ulteriuras analisas geologicas han mussà che la rumida da crappa n'è betg cunvegnenta a lunga vista sco mesira da protecziun, quai pervia dal privel che differenta crappa e blocca sa distatgan a media fin a lunga vista e crodan sur il portal dal tunnel giu sin ils binaris. Ultra da quai è la lingia da viafier fitg exponida en quest lieu, perquai ch'il tunnel da Brombänz maina directamain sin la punt sur la Landwasser. Sch'in tren giess sur ils binaris or pervia d'in bloc sin il trassé da la punt, avess quai consequenzas fatalas. Quest project prevesa perquai da construir ina rait da protecziun cunter crudadas da crappa da 12 meters lunghezza e da 5 meters autezza cun ina capacitad d'absorbar energia en la dimensiun da 1000 kilojoules.

 

La Regenza ha approvà l'elavuraziun dal nov med d'instrucziun «Musica» en rumantsch e talian per il stgalim primar. Ella ha autorisà l'Uffizi per la scola populara ed il sport da surdar las incumbensas necessarias. Ils custs dal project importan 750 000 francs.

L'element central dal med d'instrucziun grischun «Musica» èn ils carnets a paginas dublas per las scolaras ed ils scolars. Mintga carnet vegn elavurà durant 2 onns da scola e cumpiglia 20 unitads d'emprender che cuntegnan ideas per mintgamai duas fin sis lecziuns. Las unitads d'emprender pon vegnir cumbinadas, cumplettadas u remplazzadas tras material supplementar. Ils temas dals carnets per las scolaras ed ils scolars èn concepids per l'instrucziun cun pliras classas. Uschia vegni tegnì quint dal fatg, che l'instrucziun da pliras classas è fitg derasada en il chantun Grischun.

En ils idioms sursilvan, sutsilvan, surmiran, vallader e puter sco er per talian èn previs mintgamai trais carnets (mintgamai in per la 1./2. classa, 3./4. classa e 5./6. classa). Per rumantsch grischun cumparan carnets per la 3./4. classa e per la 5./6. classa. Cumplementarmain als carnets da lavur vegn endrizzada ina pagina d'internet che stat a disposiziun a las persunas d'instrucziun sco agid d'orientaziun e sco arcun da material.