Per s'approfundar

Elavuraziun: Uniun Reliefs, en collavuraziun cun il Post spezialisà per l'integraziun da migrantas e migrants e per la prevenziun dal rassissem IMR da Friburg

 

1. Tge criteris dovra nossa societad tenor quest film il pli savens per valitar persunas?

Gender, colur da la pel, religiun, classa sociala (vesair la resposta a la dumonda 8 per chapir per tge ch'i va).

2. E tge categorias dovras ti normalmain per valitar persunas?

Exempels per autras categorias: religiun, naziunalitad, vegliadetgna, orientaziun sexuala, stgalim da scola (stgalim primar, stgalim secundar), musica preferida.

4. Avessas ti plaschair, sche tut quai che ti dis u fas vegniss attribuì a tes origin geografic, tia religiun u la colur da tia pel? Pertge (betg)?

Ti duessas però savair che nossa identitad consista adina da plirs elements: p.ex. gender, naziunalitad, lieu da naschientscha, religiun, musica preferida u qualitads da caracter. Ella sa sviluppa en il decurs da nossa vita e vegn influenzada d'inscunters, experientschas e decisiuns.

5. Fa in auter exempel per in stereotip (positiv u negativ).

I dat numerus stereotips. Insaquants exempels: ils Portugais fan bain il perchasa, ils Asiats èn intelligents, ils Svizzers èn adina punctuals.

6. Numna in pregiudizi che ti enconuschas ed il sentiment che ti has pervia da quel visavi las persunas pertutgadas.

I dat numerus pregiudizis. Insaquants exempels: ils Arabs èn laders (tema, disfidanza); ils Africans èn marschs (spretsch, gritta); Cura che mes vischins esters cuschinan, spizzi (disgust).

8. Il film «Il cilinder da categorias» finescha cun la noziun «relaziuns da pussanza socialas». Per tge pensas ti ch'i giaja?

Tut tenor il context social mett'ins las categorias da persunas en ina successiun tenor lur valurs. La gruppa, a la quala è vegnida attribuida la pli auta valur numn'ins «dominanta». Ella fa numnadamain valair sia pussanza visavi autras gruppas numnadas «dominadas». La gruppa «dominanta» è privilegiada, quai vul dir ch'ella vegn avantagiada en cumparegliaziun cun gruppas «dominadas».

En nossa societad datti differents tips da relaziuns da pussanza socialas:

• relaziuns da «razza» (persunas alvas/nairas/asiaticas, etc.): En Svizra per exempel sto ina persuna naira cun las medemas cumpetenzas sco ina persuna alva anc oz trametter dapli candidaturas per survegnir ina plazza.
• relaziuns da gender (um/dunna/persunas nunbinaras, transsexualas, queer): Per exempel vegnan en Svizra anc oz pajadas meglier plazzas occupadas per gronda part dad umens che plazzas occupadas principalmain da dunnas.
• relaziuns da classa (classa superiura/mesauna/inferiura): la classa sociala superiura fa valair sia pussanza sur la classa mesauna e la classa inferiura. Ella posseda dapli daners, dapli bains ed ina meglra furmaziun. Ella ha pussanza e vegn ritga era grazia a las classas inferiuras.

En il film vegn discurrì da «bobos», ina categoria ch'ins ha inventà pir ils davos onns. «Bobos» signifitga «bourgeois-bohèmes» e vegn duvrà per umans sanester-burgais che fan part da la classa mesauna, che han daners ed ina furmaziun superiura e che han ina tenuta politica sanestra.

I dat era relaziuns da pussanza a basa da la vegliadetgna, impediments u l'orientaziun sexuala.

La medema persuna po far part en tschertas situaziuns da la gruppa «dominanta» ed en autras situaziuns da la gruppa «dominada». Per exempel: pervia da sia «razza» (el è alv) e ses gender (el è in um) fa in spezialist per nettegiar edifizis alv en Svizra part da la gruppa «dominanta». Sin fundament da sia classa sociala (classa inferiura) fa el dentant part da la gruppa «dominada». Sche la medema persuna survegn da sentir differentas pussanzas (p.ex. ina paupra dunna naira), influenzeschan las relaziuns da pussanza ina l'autra. En quel cas discurr'ins d'intersecziunalitad. Quest pled è in pau cumplitgà, ma forsa audas ti el en scola u insanua auter.