Navigation

Inhaltsbereich

Il chantun Grischun sco anteriura «Republica da las Trais Lias» è s'associà tard a la Svizra. Pir durant la mediaziun da l'onn 1803 è il Grischun daventà formalmain in chantun svizzer.

Il pajais da pass retic, en tschertas parts populà gia dapi il temp mesolitic, è vegnì conquistà dals Romans curt avant il cumenzament da l'era cristiana sco posiziun da clav strategica e commerziala ed è vegnì integrà en lur imperi sco part da la provinza Raetia Prima. L'influenza romana ha caracterisà fermamain noss chantun. Per l'ina cun la tradiziun cristiana – Cuira è dapi l'onn 451 sedia episcopala –, per l'autra cun la lingua rumantscha e cun la civilisaziun romana.

-
©Yannick Andrea

Strusch pertutgà da la migraziun dals pievels daventa il Grischun a partir dal 7avel tschientaner in stadi da la baselgia ch'è facticamain independent e che vegn regnà da la schlattaina indigena dals Victorids. L'onn 843, a chaschun da la partiziun dal reginavel, vegn el attribuì a la Franconia da l'ost, l'Imperi german da pli tard. Ma l'uvestg da Cuira e l'avat da Mustér, tuts dus pertgiraders dals pass ch'èn d'ina gronda impurtanza per l'imperatur, s'endrizzan stadis feudals che restan per gronda part independents.

La Republica

Il 14avel tschientaner s'uneschan il chapitel catedral, las vischnancas da vallada e la citad da Cuira ad ina front da defensiun, la Lia da la Chadé da pli tard. I suondan l'onn 1395 la Lia Grischa u Lia Sura e l'onn 1436 la Lia da las Diesch Dretgiras, tuttas duas concludidas per garantir l'independenza e la pasch publica. Cun il contract federal general da l'onn 1524, l'emprima brev da federaziun da tut il Grischun, sa dattan las vischnancas giudizialas da tut las trais lias ina constituziun cuminaivla. La «Republica da las Trais Lias» è naschida – ina spezia da stadi federal, en il qual las vischnancas giudizialas han ina fitg gronda autonomia. Il 17avel tschientaner daventa il Grischun – pervia da ses pass – il center strategic da l'Europa e vegn uschia adina puspè stratg en il champ d'interess da las pussanzas grondas che cumbattevan ina l'autra.

Reuniun tardiva cun la Svizra

Durant la revoluziun franzosa sa cumbattan armadas franzosas ed austriacas vehementamain als pass grischuns. La dumonda davart l'associaziun cun la Republica helvetica separa puspè ina giada il Grischun en duas partidas, fin che Napoleun decretescha l'onn 1801 l'uniun cun la Svizra. Durant la mediaziun da l'onn 1803 daventa il Grischun la finala formalmain in chantun svizzer.