Qua sutvart chattais Vus pussaivels facturs da protecziun en ils secturs ambient famigliar, ambient extendì, geniturs, interacziun geniturs uffant ed uffant.

Ambient famigliar

Grond sustegn social

Quest factur da protecziun è impurtant en mintga vegliadetgna. Per uffants da 0 fin 4 onns cumpiglia quai sustegn material e pratic, activitads cuminaivlas sco er assistenza emoziunala. A partir da 5 onns cumpiglia quai supplementarmain la rait sociala da la famiglia, stretgas amicizias dals uffants e persunas da confidenza creschidas ordaifer la famiglia.

Integraziun sociala / culturala

La famiglia e ses commembers èn integrads en in sistem da valurs e normas cuminaivlas e survegnan uschia in sentiment d'appartegnientscha, orientaziun e stabilitad. L'integraziun po sa referir ad ina gruppa etica, ad in'orientaziun religiusa u ad auters sistems da valurs sco culturas da giuventetgna.

Ambient extendì

Politica da famiglia favuraivla per ils uffants

Ina tgira d'uffants cumplementara a la famiglia bain sviluppada e favuraivla, purschidas da cussegliaziun e da sustegn nunbirocraticas sco er purschidas da la promoziun d'uffants e da giuvenils èn impurtantas sin tut ils stgalims da vegliadetgna. Ina tala politica prenda en mira l'egualitad da las schanzas e permetta a famiglias pertutgadas da povradad l'access ad ina segirezza sociala.

Normalisaziun sociala da situaziuns pretensiusas, malsognas e crisas

La destigmatisaziun da situaziuns sco l'educaziun d'in uffant tras in genitur sulet, po reducir la grevezza per las persunas pertutgadas. Ultra da quai han studis confermà, ch'in scumond da violenza en la lescha po gidar a reducir chastis corporals en l'educaziun.

Geniturs

Indizis per in buna situaziun generala

Sin tut ils stgalims da vegliadetgna è in bun stadi dals geniturs in factur da protecziun, che sa mussa en emoziuns equilibradas, en in bun stadi da sanadad corporal ed en in barat social activ.

Fitg bunas abilitads da schliar conflicts ed in tractament constructiv da stress

Sut questas circumstanzas vegnan ils geniturs da chattar soluziuns praticas ed adequatas en cas da problems, e quai senza daventar emoziunalmain excessivs (p.ex. bragim intensiv, ferma agressivitad). Sche las persunas van enturn en moda constructiva cun stress, vesan ellas er sezzas, cura ch'in sustegn professiunal fa da basegn, e tschertgan er tal.

Sensibilitad dals geniturs e colliaziun segira

Tar uffants da 0 fin 4 onns è la sensibilitad dals geniturs ina pitga decisiva per il svilup d'ina colliaziun segira. La sensibilitad sa distingua tras l'abilitad da percepir a temp ed adequatamain signals e basegns da l'uffant. In cumportament dischagreabel ed ostil ubain emoziunalmain indifferent vegn evità. La sensibilitad po vegnir promovida tras trainings.

Relaziun da partenadi stabila e stretga

Per tut ils uffants è ina relaziun da partenadi stabila, armonica e plain confidenza dals geniturs in factur da protecziun che dat sustegn. Ina tala affecziun po s'exprimer en in'affecziun cordiala e vicendaivla sco er ina superaziun constructiva da conflicts.

Interacziun tranter geniturs ed uffants

Clima d'educaziun autoritativ

Quest stil d'educaziun è in factur da protecziun per uffants e giuvenils tranter 5 e 18 onns. El sa distingua tras chalur, stima ed acceptanza ed a medem temp tras ina gronda direcziun e surveglianza. I vegnan intermediads cunfins e l'independenza vegn sustegnida.

Constanza en la tgira

Per poppins ed uffants pitschens (0–4 onns) è in'auta constanza en la tgira in factur da protecziun impurtant, perquai ch'els n'èn anc betg uschè averts per novas impressiuns. Cura ch'ils uffants daventan pli vegls, en la vegliadetgna da scola (5–12 onns), daventan els pli tolerants envers midadas en la tgira. Tuttina resta la constanza in factur da protecziun impurtant che resulta tras paucas midadas tranter las persunas da tgira, ils lieus e las localitads sco er tras paucas midadas andetgas nunplanisadas. Er tar giuvenils (13–18 onns) resta ina tscherta constanza en la tgira in factur da protecziun, sche las persunas responsablas per l'educaziun èn disponiblas en moda fidada e svelta, en cas ch'i dat difficultads.

Pussibilitar experientschas individualas ed adattadas al svilup

• 0–4 onns: Ils geniturs dattan als poppins blera affecziun ed approximitad corporala, entant ch'els permettan il medem mument als poppins d'explorar ils conturns. Tar uffants pitschens daventan resuns cun stima, la promoziun da la persunalitad e contacts socials pli e pli impurtants. Cleras reglas porschan in rom segir.
• 5–12 onns: Durant il temp da scola rinforzan ils geniturs l'autoefficacitad dals uffants tras in cumportament che motivescha e che lauda. Nunsuccess vegnan valitads sco pussaivladads d'emprender. La promoziun da hobis gida a rinforzar ils contacts socials, l'autoefficacitad e la creativitad. Cleras reglas e la delegaziun d'incumbensas promovan ultra da quai il senn da responsabladad social.
• 13–18 onns: Ils geniturs promovan la persunalitad dals giuvenils cun sustegnair lur talents, lur interess e la tscherna da professiun. Igl è impurtant da pussibilitar experientschas individualas e contacts socials ordaifer la famiglia pli stretga. Hobis pon medemamain gidar a promover l'autoefficacitad ed a s'organisar autonomamain. Cleras reglas e la cundecisiun tar incumbensas intermedieschan in senn da responsabladad social.

Prevenziun da sanadad

Ils geniturs pussibiliteschan in saun svilup cun procurar che l'uffant dormia e sa movia avunda, sco er cun in saun nutriment. Indizis per in bun quità da la sanadad èn savens uffants vivs e svegliads. A partir da 5 onns s'offran – per promover il moviment – il sustegn da hobis da sport u da hobis cun in'activitad regulara al liber. Quests hobis pon promover supplementarmain contacts socials ed experientschas d'autoefficacitad.

Uffant

Indizis per in bun stadi general

Sin tut ils stgalims da vegliadetgna èn in bun stadi general, la svegliadadad e l'interess per gieus ed in barat social facturs da protecziun. Ina prosperitad entaifer las normas da creschientscha per la grondezza e per il pais è medemamain in indizi impurtant. Per poppins èn in cumportament da baiver regular ed in saun augment dal pais ulteriurs indizis.

Sanadad corporala robusta

Uffants e giuvenils che daventan darar malsauns, che mussan mo pitschens sintoms en cas da malsogna e ch'èn svelt puspè sauns, han in factur da protecziun impurtant.

Collaziun segira

La confidenza ch'i saja avant maun almain ina persuna da referiment fidada, è per uffants e giuvenils da 5 fin 18 onns in factur da protecziun decisiv, che vegn sviluppà primarmain durant l'uffanza tempriva tras in cumportament sensibel dals geniturs.

Abilitads intellectualas

Studis cumprovan per uffants e giuvenils in connex tranter l'intelligenza ed ina periclitaziun reducida, perquai ch'els chattan meglier strategias positivas per dumagnar conflicts. Tar uffants pitschens (0–4 onns) po quai sa mussar en l'abilitad da consolar sasezs. Tar uffants e giuvenils a partir da 5 onns èn er abilitads cognitivas-intellectualas in factur da protecziun.

Temperament positiv

Intgins uffants mussan gia sco poppins in temperament pli equilibrà e cun ina meglra capacitad da s'adattar. Els surrian pli savens, reageschan cun interess sin chaussas novas e pon vegnir calmads svelt. Quai sveglia sentiments positivs tar lur persunas da referiment. Durant la vegliadetgna da scola (5–12 onns) als reusseschi meglier d'adattar impuls e sentiments. Durant la vegliadetgna da giuventetgna (13–18 onns) gidan ina percepziun positiva da sasez ed ina controlla expressiva da las emoziuns a restar resilient. Questas caracteristicas persunalas èn colliadas cun il temperament positiv e restan perquai relevantas.

Experientschas positivas en scola

Cun intermediar experientschas positivas po la scola contribuir a la resilienza d'uffants e da giuvenils (5–18 onns) e servir mintgatant sco lieu da refugi per ina situaziun da famiglia difficila.