Arrivar en novs conturns d'abitar cuntegna inqual surpraisas – irritantas sco er empernaivlas. In sguard vers Cuira, Tavau e Poschiavo.
Oleksandr Shershak (42), Poschiavo
«La natira da qua è in regal»
Tut è vegnì destruì: nossa citad paterna Mariupol ed er noss dachasa. Mia dunna ed jau duvravan in lieu, nua che nossa figlia pudess crescher si en pasch. La decisiun per la Svizra è svelt vegnida tratga. Poschiavo è daventà quest lieu per nus. Jau mez emprend talian e tudestg e lavur en l'offis d'in manaschi gastronomic. Per m'integrar en la vischnanca, m'engasch jau dapi 2 onns en il corp da pumpiers. Er il sport gida a stabilir contacts. La differenza cun la vita a Mariupol, che ha 400 000 abitantas ed abitants, na pudess betg esser pli gronda. Ma la natira e la vita ecologica da qua èn in regal. Nus viandain savens. Co che nossa abitaziun guarda ora, ans è percunter tuttina. Impurtant èsi, che nus possian viver ensemen en quella. Il pli fitg mancan a nus noss parents che n'han betg survivì la guerra u che n'han betg pudì bandunar il territori da guerra. Persuenter vivan en il pitschen Poschiavo sin in fitg stretg territori persunas da las pli differentas derivanzas. Questa experientscha è nova per nus ed è in grond enritgiment.
Arif Taner (39),Tavau
«Senza rait èsi difficil»
Finalmain sa revegnir. Quai è stà mes emprim patratg, cura che jau sun arrivà – ensemen cun mia dunna e nossa figlia – suenter tut ils strapatschs da la fugia a Tavau. Var in onn e mez avain nus vivì en il center da transit. Mangiar, durmir, viver – tut quai adina en trais en ina pitschna stanza. Insacura è quai daventà stentus, malgrà ch'ils conturns purschevan recreaziun. Suenter la decisiun d'asil positiva avant bundant in onn avain nus immediat tschertgà in'abitaziun. Senza rait èsi difficil. Bun, che jau ma sun engaschà baud en la lavur voluntara. En in project ecologic per exempel u en ina iniziativa per salvar victualias. Uschia hai jau er fatg l'enconuschientscha da persunas indigenas. Ina da quellas tschertgava in locatari successur. Dentant eran nus malsegirs, sche nossas referenzas fissan suffizientas? Tge ventira, cura ch'il consentiment è arrivà: in grond toc libertad! Auters ston tschertgar sempitern. Il proxim pass è in studi en scienza da datas. Perquai ch'i n'è betg cler, sche mes diplom d'informaticher da la Tirchia vegn renconuschì qua ina giada. Mintgatant anc manca però a mai en il patgific Tavau mia vita en la metropola pulsanta dad Izmir. Ussa hai num: finalmain arrivà. *Midà il num da famiglia
Anatolii Mikitsel (53), Cuira
«Ussa avain nus tut las mobiglias da Tutti»
En noss bus pitschen avain nus pachettà mo il pli necessari – ils uffants lur termagls perferids. Quai è stà curt suenter il cumenzament da la guerra en l'Ucraina. Duas emnas pli tard essan nus arrivads a Mustér en in'abitaziun da vacanzas messa a disposiziun. Tge ventira. Pli tard avain nus fatg midada a Cuira en in'atgna abitaziun da locaziun. Qua è tut en vischinanza: scola, bogn avert, plazzas da sport – nus pudain laschar ir sin via noss quatter mats senza avair tema. A Czernowitz avevan nus ina bella chasa, in'atgna firma, ma la guerra andetga m'ha mussà, ch'i dat chaussas pli impurtantas che possess. Ussa avain nus tut las mobiglias da Tutti, ils maletgs ha mia dunna dissegnà. Nus n'eran betg ils unics che s'interessavan per questa abitaziun. Insatge sumegliant n'enconuschain nus betg da l'Ucraina. Er davant la lescha èn qua tuts eguals – tant il cusseglier guvernativ sco er il pur. Igl è stupent che mes uffants pon crescher si uschia. Cun il sustegn da la citad hai jau gidà a Cuira a sviluppar la scola ucranaisa ed ussa presidiesch jau quella en uffizi d'onur. Tudestg saveva jau gia in pau, ma sin il champ professiunal hai jau stuì cumenzar da bell'entschatta ed hai fatg ina scolaziun – ussa manischesch jau in auto da posta, per exempel sur il San Bernardin. In siemi d'uffanza, perquai che gia mes bab aveva questa bella professiun.